BEŞİNCİ ÇAĞIRIŞ
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI
MİLLİ MƏCLİSİNİN NÖVBƏDƏNKƏNAR
VII SESSİYASI İCLASININ

PROTOKOLU № 44

Milli Məclisin iclas salonu.
13 iyun 2017-ci il.

İclasa Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin
Sədr O.Əsədov  sədrlik etmişdir.

İclasda Milli Məclisin 104 deputatı iştirak etmişdir.

Qeydiyyat (saat 12.07 dəq.)
İştirak edir 87
Yetərsay 83

İclasın gündəliyinə aşağıdakı məsələlər daxil idi:

1. Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
2. “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
3. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
4. “Atçılıq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
5. “Damazlıq heyvandarlıq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
6. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
7. “Turizm haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
8. “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
9. “Sosial müavinətlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
10. “Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
11. “Məşğulluq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
12. “Cinayət prosesində iştirak edən şəxslərin dövlət müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
13. “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
14. “Azərbaycan Respublikasında vərəmlə mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
15. “Körpələrin və erkən yaşlı uşaqların qidalanması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
16. “Bələdiyyə qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
17. “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
18. “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
19. “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
20. “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
21. “İstehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
22. “Valyuta tənzimi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
23. “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
24. Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
25. “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
26. “Cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
27. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
28. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
29. Azərbaycan Respublikasının Mənzil Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
30. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
31. “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
32. Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
33. “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında”  Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
34. Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
35. Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.
36. “Dövlət qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
37. “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.
38. İşsizlikdən sığorta haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Aşağıdakı məsələlər müzakirə edilmişdir:

Gündəlik haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Gündəlik qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.08 dəq.)
Lehinə 92
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 92
Nəticə: Qəbul edildi

1. Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Əli Hüseynli, Fuad Muradov, Qüdrət Həsənquliyev, Fazil Mustafa, Aqil Abbas

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.16 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

2. “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.16 dəq.)
Lehinə 83
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 2
İştirak edir 85
Nəticə: Qəbul edildi

3. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.18 dəq.)
Lehinə 94
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

4. “Atçılıq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Eldar İbrahimov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.19 dəq.)
Lehinə 87
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 2
İştirak edir 89
Nəticə: Qəbul edildi

5. “Damazlıq heyvandarlıq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.19 dəq.)
Lehinə 89
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 89
Nəticə: Qəbul edildi

6. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Ziyad Səmədzadə, Ziyafət Əsgərov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.27 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 96
Nəticə: Qəbul edildi

7. “Turizm haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.27 dəq.)
Lehinə 95
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

8. “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.28 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

9. “Sosial müavinətlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.28 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

10. “Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.29 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

11. “Məşğulluq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.29 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

12. “Cinayət prosesində iştirak edən şəxslərin dövlət müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.30 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

13. “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.30 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 96
Nəticə: Qəbul edildi

14. “Azərbaycan Respublikasında vərəmlə mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.31 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

15. “Körpələrin və erkən yaşlı uşaqların qidalanması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.31 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

16. “Bələdiyyə qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.32 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 96
Nəticə: Qəbul edildi

17. “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.32 dəq.)
Lehinə 95
Əleyhinə 1
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

18. “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.33 dəq.)
Lehinə 95
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

19. “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.34 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 1
Səs vermədi 0
İştirak edir 99
Nəticə: Qəbul edildi

20. “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.34 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 1
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

21. “İstehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Oqtay Əsədov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.35 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 2
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

22. “Valyuta tənzimi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Ziyad Səmədzadə, Arif Rəhimzadə, Siyavuş Novruzov, Elmira Axundova

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.43 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

23. “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişlər: Oqtay Əsədov, Ziyafət Əsgərov, Çingiz Qənizadə, Siyavuş Novruzov, Qüdrət Həsənquliyev, Elman Nəsirov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 12.56 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

24. Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Əli Hüseynli, Ziyad Səmədzadə, Fazil Mustafa, Elmira Axundova, Zahid Oruc, Qüdrət Həsənquliyev, Ziyafət Əsgərov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 13.22 dəq.)
Lehinə 93
Əleyhinə 1
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

25. “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Ziyafət Əsgərov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 13.23 dəq.)
Lehinə 95
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

26. “Cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişdir:  Ziyafət Əsgərov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 13.23 dəq.)
Lehinə 94
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

27. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişdir:  Ziyafət Əsgərov

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 13.24 dəq.)
Lehinə 87
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 87
Nəticə: Qəbul edildi

28. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Ziyafət Əsgərov, Əli Hüseynli

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 13.27 dəq.)
Lehinə 90
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 91
Nəticə: Qəbul edildi

29. Azərbaycan Respublikasının Mənzil Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Ziyafət Əsgərov, Əli Hüseynli, Elmira Axundova, Çingiz Qənizadə, Zahid Oruc

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 13.47 dəq.)
Lehinə 88
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 88
Nəticə: Qəbul edildi

30. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Əli Hüseynli

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 13.49 dəq.)
Lehinə 87
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 87
Nəticə: Qəbul edildi

31. “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Bəxtiyar Əliyev, Fazil Mustafa, Vahid Əhmədov, Qüdrət Həsənquliyev

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 14.08 dəq.)
Lehinə 87
Əleyhinə 3
Bitərəf 1
Səs vermədi 0
İştirak edir 91
Nəticə: Qəbul edildi

32. Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Eldar Quliyev

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 14.10 dəq.)
Lehinə 85
Əleyhinə 1
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 86
Nəticə: Qəbul edildi

33. “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında”  Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Ziyad Səmədzadə

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 14.13 dəq.)
Lehinə 90
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 91
Nəticə: Qəbul edildi

34. Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Ziyad Səmədzadə

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 14.14 dəq.)
Lehinə 91
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 92
Nəticə: Qəbul edildi

35. Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Ziyad Səmədzadə

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 14.16 dəq.)
Lehinə 94
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 94
Nəticə: Qəbul edildi

36. “Dövlət qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Əli Hüseynli

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 14.18 dəq.)
Lehinə 92
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 93
Nəticə: Qəbul edildi

37. “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi haqqında.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Əli Hüseynli

Təklif: Qanun qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 14.19 dəq.)
Lehinə 90
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 90
Nəticə: Qəbul edildi

38. İşsizlikdən sığorta haqqında Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi barədə.

Çıxış etmişlər:  Oqtay Əsədov, Hadi Rəcəbli, Ziyafət Əsgərov, Qüdrət Həsənquliyev, Əflatun Amaşov, Qənirə Paşayeva, Siyavuş Novruzov, Zahid Oruc, Valeh Ələsgərov, Tahir Kərimli, Çingiz Qənizadə, Araz Əlizadə, Bahar Muradova

Təklif: Layihə birinci oxunuşda qəbul edilsin
Səsvermənin nəticələri (saat 15.02 dəq.)
Lehinə 90
Əleyhinə 1
Bitərəf 1
Səs vermədi 0
İştirak edir 92
Nəticə: Qəbul edildi

Azərbaycan Respublikası
Milli Məclisinin Sədri
O.ƏSƏDOV

MİLLİ MƏCLİSİN İCLASI

13 iyun  2017-ci il. Saat 12.

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Sədri
O.Əsədov sədrlik edir

Sədrlik edən. Xoş gördük, hörmətli millət vəkilləri! Xahiş edirəm, qeydiyyatdan keçək.

Qeydiyyat (saat 12.07 dəq.)
İştirak edir 87
Yetərsay 83

Çox sağ olun, yetərsay var. İclasımıza başlaya bilərik.
Hörmətli millət vəkilləri, gündəliyimizdə 38 məsələ var. Xahiş edirəm, gündəliyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.08 dəq.)
Lehinə 92
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 92
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, gündəlik təsdiq edildi.
Hörmətli millət vəkilləri, 38 məsələmiz var, işləməliyik. Ayın 30-da son iclasımız olacaq, müzakirələri onda keçirərik.
Gündəliyimizin birinci məsələsinə keçirik. Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında qanun layihəsi. Buyursun Əli Hüseynli.
Ə.Hüseynli, Milli Məclisin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin sədri.
Hörmətli cənab Sədr, hörmətli həmkarlar! 1-ci, 2-ci, 3-cü məsələlər cənab Prezident tərəfindən bir məktubla təqdim olunmuşdur. Oqtay müəllim, əgər icazə versəydiniz, 1-ci və 3-cü məsələni oxşar xarakterli olduğuna görə bir yerdə məruzə edərdim. Məsələ ondadır ki, keçən ilin dekabr ayında Gənclər və idman komitəsi tərəfindən təqdim olunmuş “İdmanda dopinq vasitələrindən və üsullarından istifadəyə qarşı mübarizə haqqında” Qanun qəbul olundu. Həmin qanunda “metodlarından” sözü “üsullarından” sözü ilə əvəz olundu. Məhz buna görə də həm Cinayət Məcəlləsində, həm də İnzibati Xətalar Məcəlləsinin dispozisiyasında “metodlar” sözü “üsullar” sözü ilə əvəz olunur. Bu, uyğunlaşdırma xarakteri daşıyır. Ona görə də hörmətli həmkarlarımdan səs vermələrini xahiş edirəm.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Fuad Muradov da 2-ci məsələyə münasibət bildirsin, sonra səsə qoyarıq. “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Qanunda dəyişikliklər barədə buyursun Fuad Muradov.
F.Muradov, Milli Məclisin Gənclər və idman komitəsinin sədri.
Təşəkkür edirəm, Oqtay müəllim. Hörmətli millət vəkilləri, hörmətli Əli müəllim vurğuladı, əslində, dekabr ayında qəbul olunan qanundan irəli gələn müəyyən dəyişikliklər var. Bu dəyişikliklərin bir neçəsi texniki, bir neçəsi isə çox vacib dəyişiklikdir. Onları diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. 31.1-ci maddəyə təklif olunur: “İdmanda istifadəsi qadağan olunmuş dopinq vasitələri və (və ya) üsullarının siyahısı “İdmanda dopinqə qarşı mübarizə haqqında” Beynəlxalq Konvensiya və Ümumdünya Antidopinq Məcəlləsi ilə müəyyən edilir”. Sonra, “31.2. Dopinq nəzarəti “İdmanda dopinq vasitələrindən və üsullarından istifadəyə qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun tələblərinə uyğun olaraq, dopinq testinin keçirilməsinin planlaşdırılması, bionümunələrin toplanması, çatdırılması, laboratoriya tədqiqatları, nəticələrin yoxlanılması, terapevtik istifadə üçün icazə alınması, dinləmələrin keçirilməsi və apellyasiya  baxışlarından ibarət olan prosesdir”. 31.4-cü maddəyə olan dəyişiklik də çox vacib bir dəyişiklikdir. “31.4. Dopinq nəzarətinin yerinə yetirilməsi qaydaları və bununla bağlı aşkar edilmiş pozuntulara görə cavabdehlik bu sahədə idarəetməni həyata keçirən qurumların, idman subyektlərinin hüquq və vəzifələri “İdmanda dopinq vasitələrindən və üsullarından istifadəyə qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilir”.
Digər 2 dəyişiklik texniki dəyişikliklərdir. “Metod” sözünü dəyişib “üsul” sözünə çevirmişik. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Qüdrət Həsənquliyev.
Q.Həsənquliyev. Təşəkkür edirəm, cənab Sədr. Hörmətli Məclis iştirakçıları, doğrudan da, edilən dəyişikliklər əhəmiyyətli və normal dəyişikliklərdir. Amma mən bizim müvafiq komitənin diqqətinə bir məsələni çatdırmaq istəyirəm. Gələcəkdə bu qanunda nəzərə alınsın ki, dopinqdən istifadəyə görə yarışlardan kənarlaşdırılmış idmançı ilə bağlı sanksiyalar qüvvədə olduğu dövrdə onunla reklam çarxlarının çəkilişi barədə müqavilənin bağlanması qadağandır. Əgər hansısa bir idmançı ilə belə bir müqavilə bağlanıbsa, qəbul olunmuş qərar qüvvəyə mindiyi vaxtdan həmin reklam müqaviləsinə xitam verilsin. Ona görə ki, biz söyləyirik, dopinq yolverilməzdir və pis nümunədir. Həm də insanın sağlamlığı üçün ciddi təhlükələr yaradır. Bu səbəbdən də belə bir əmələ yol vermiş şəxsi təbliğ eləmək, hesab edirəm ki, doğru deyil. Dünyanın bir çox ölkələrində də belə qaydalar var. Diqqətinizə görə çox sağ olun.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Düzgün yanaşmadır. Fuad müəllim, bunu da nəzərə alın. Fazil Mustafa.
F.Mustafa. Hörmətli Sədr, hörmətli millət vəkilləri! Mən də dəyişikliyi dəstəkləyirəm və hesab edirəm ki, olduqca vacib məsələdir. Bu gün dopinq ilə bağlı məsələ dünyada ən həssas yanaşılan məsələlər kateqoriyasına aiddir.
Amma bir məsələni diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. Son vaxtlar bir neçə idmançımız ilə bağlı məsələ gündəmə gəldi ki, 5 il, 7 il, 3 il qabaq onlar dopinqdən istifadə ediblər. Haqlı olaraq ölkə Prezidenti də bu idmançılar, təbii ki, qalib gəldiklərinə görə, ölkənin bayrağını qaldırdıqlarına görə onlara çox böyük etimad göstərərək mükafat verilməsi məsələsini həll edibdir.  Amma illər keçir, bu dopinqə görə onların müəyyən dərəcədə medalları, titulları əllərindən alınır. Biz elə bir mexanizm düşünməliyik ki, gələcəkdə bu pullar layiq olmadıqları halda bu adamlara xərclənməsin. Bunlar dopinqdən istifadə edib cəmiyyəti aldadıblar. Heç olmasa, Prezidenti aldadan, bizim idman ictimaiyyətini aldadan bu insanlar sabah rahatlıqla gedib həmin pulları xərcləməsinlər. Ən azı bu, büdcəmizdən gedən pullardır. Ona görə bu məsələlər ilə bağlı mən hesab edirəm, bizim müvafiq komitə bir mexanizm düşünməlidir ki, dopinq məsələsi aşkara çıxan müddətə qədər bu pulun ödənilməsi ləngidilə bilsin. Çünki bir çox idmançılarda belə hallar aşkara çıxarılır. Ona görə, qanunvericilikdə, Oqtay müəllim, xahiş edərdim ki, bu məsələ istiqamətində düşünək. Bizim pullar niyə bu adamlar üçün xərclənsin? O pullar getdi, bəlkə də onları qaytarmaq mümkün olmayacaq. Ona görə bu məsələyə diqqət çəkdim. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun. Amma indi Ziyafət müəllim dedi, orada bir qayda var. Bütün qanunlar yerinə yetirilməyincə, dopinq sınağından keçməyənə qədər heç bir təltifdən söhbət gedə bilməz, yalnız medalları olur. Onları da əllərindən alırlar. Amma Fuad müəllim, bu məsələyə də baxın. Aqil Abbas.
A.Abbas. Təşəkkür edirəm, Oqtay müəllim. Mən bircə kəlmə söz demək istəyirəm. Bəzən 3–5 ildən sonra məlum olur ki, filan idmançıda dopinq tapılıb. Əslində, heç o idmançıda dopinq tapılmayıb. Eyni zamanda, deyək ki, müəyyən institutlar var ki, onlardan bir təzyiq vasitəsi kimi istifadə edilir. Deyək ki, Rusiyaya çox təzyiq edirlər. 10 ildən sonra kimdə isə dopinq tapırlar ki, adlarını əllərindən alsınlar. İdmançıların hamısını dopinq testindən keçirirlər. Hamısı keçir. Necə olur ki, 4 ildən sonra xəbərləri olur. Yəni onu demək istəyirəm ki, bəzən bu dopinq məsələsindən siyasi bir məsələ olaraq Azərbaycana və eləcə də başqa ölkələrə təzyiq vasitəsi kimi istifadə edirlər. Üzr istəyirəm. Sağ olun.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Fuad, nə isə demək istəyirdiniz?
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. Xahiş edirəm, gündəliyin 1-ci məsələsinə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.16 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, çox sağ olun.
Gündəliyin 2-ci məsələsinə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.16 dəq.)
Lehinə 83
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 2
İştirak edir 85
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, çox sağ olun.
Gündəliyin 4-cü məsələsi “Atçılıq haqqında” Qanunda dəyişikliklər edilməsi barədədir. Buyursun Eldar İbrahi-mov.
E.İbrahimov, Milli Məclisin Aqrar siyasət komitəsinin sədri.
Çox sağ olun. Hörmətli cənab Sədr, hörmətli deputat həmkarlarım! Cənab Sədr, həm 4-cü, həm də 5-ci məsələ eyni mənanı daşıyır. Əgər icazə olsa, hər ikisi haqqında məlumat verim. Sonra ayrı-ayrılıqda səsə qoyular. “Atçılıq haqqında” Qanuna dəyişikliklər edilməsi barədə layihənin 2-ci maddəsində “Damazlıq işi haqqında” sözlərinin “Damazlıq heyvandarlıq haqqında” sözləri ilə əvəz edilməsi təklif olunur.
Bundan başqa, “Atçılıq haqqında” Qanunun 11.3-cü və “Damazlıq heyvandarlıq haqqında” Qanunun 17.4-cü, 22.5-ci, 29 və 30-cu maddələrində “qanunvericiliklə” sözünün “İnzibati Xətalar Məcəlləsi ilə” sözləri ilə əvəz edilməsi təklif olunur. Bu da onunla əlaqədardır ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 283 və 284-cü maddələrində damazlıq heyvandarlıq və atçılıq qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyət müəyyənləşib, cərimələr qoyulub. Hesab edirəm ki, hörmətli həmkarlarım bu dəyişikliklərə səs verə bilərlər. Sağ olun.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Hörmətli millət vəkilləri, biz 3-cü məsələni məruzə etdik, ancaq səsə qoymadıq. Xahiş edirəm, 3-cü məsələyə də münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.18 dəq.)
Lehinə 94
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, çox sağ olun.
4-cü məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.19 dəq.)
Lehinə 87
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 2
İştirak edir 89
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, çox sağ olun.
Gündəliyin 5-ci məsələsinə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.19 dəq.)
Lehinə 89
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 89
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, çox sağ olun.
Növbəti 6–16-cı məsələlər “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Qanuna uyğun olaraq aparılan dəyişikliklərdir. 6-cı məsələ Əmək Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqındadır. Buyursun Ziyad Səmədzadə.
Z.Səmədzadə, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədri.
Hörmətli cənab Sədr, hörmətli millət vəkilləri! Artıq Oqtay müəllim qeyd etdi ki, nağdsız hesablaşmalar ilə əlaqədar olaraq Azərbaycan Respublikasının qəbul etdiyi bir çox qanunlarda dəyişikliklər edilir. Əmək Məcəlləsindəki dəyişikliklər də onunla əlaqədardır ki, məcəllə ilə işçiyə ödənilən bütün ödənişlərin “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq ödənilməsi təmin edilsin.
Sonra, Oqtay müəllim, digər 14 məsələ cənab Prezidentin bir məktubu ilə daxil olmuşdur və “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 16 dekabr tarixli Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar olaraq dəyişikliklər edilməsini nəzərdə tutur. İcazə versəniz, hamısını bir-bir qeyd edərdim.
“Turizm haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsinə aşağıdakı məzmunda 10-cu hissə əlavə edilir: “Turagentlərə ödəmələr yalnız nağdsız  qaydada həyata keçirilir”.
“Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa aşağıdakı məzmunda 38.10-cu maddə əlavə edilir: “Təhsil haqlarının ödənilməsi yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”.
“Sosial müavinətlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 10-1.1-ci maddəsinə “məbləğdə” sözündən sonra “və yalnız nağdsız qaydada” sözləri əlavə edilir.
“Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 14-cü maddəsində “nağd və ya” sözləri “yalnız” sözü ilə əvəz edilir. 17-ci maddədə “sığortaolunanlara”sözündən sonra “yalnız nağdsız qaydada” sözləri əlavə edilir.
“Məşğulluq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa aşağıdakı məzmunda 21.4-cü maddə əlavə edilir: “Bu qanunun 21.1-ci maddəsi ilə müəyyən edilən təminatlar üzrə ödənişlər yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”.
“Cinayət prosesində iştirak edən şəxslərin dövlət müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 22-ci maddəsinə aşağıdakı məzmunda 3-cü hissə əlavə edilir: “Bu maddədə nəzərdə tutulan ödənişlər yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”.
“Azərbaycan Respublikasında vərəmlə mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 14-cü maddəsinin 4-cü hissəsinə aşağıdakı məzmunda 2-ci cümlə əlavə edilir: “Müavinətin ödənilməsi yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”.
“Körpələrin və erkən yaşlı uşaqların qidalanması” haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununun 5.2-ci maddəsinə aşağıdakı məzmunda 2-ci cümlə əlavə edilir: “Müavinətin ödənilməsi yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”.
“Bələdiyyə qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 10-cu maddəsinə aşağıdakı məzmunda 7-ci hissə əlavə edilir: “Əmək münasibətlərinə dair bu qanunda nəzərdə tutulmayan məsələlər Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin müvafiq normaları ilə tənzimlənir”.
“Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa 6.1-ci maddə əlavə edilir: “Bu qanunla müəyyən edilmiş hesablaşmalar üzrə ödənişlər yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”.
“İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununa 4.1-ci maddə əlavə edilir: “Bu qanunla müəyyən edilmiş hesablaşmalar üzrə ödənişlər yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”. 11.1-ci maddədə “nağd və ya” sözləri “yalnız” sözü ilə əvəz edilir. 11.3-cü maddə isə ləğv edilir.
“Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa aşağıdakı dəyişikliklər edilir. 3.4.2-ci maddədə “sığorta” sözü “sığortalar” sözü ilə əvəz edilir. Aşağıdakı məzmunda 3.6-cı maddə əlavə edilir: “Bu qanunun 3.4.4-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş hesablaşmalar əməliyyat-axtarış, kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat fəaliyyətinin subyektlərinə şamil edilmir”.
“Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 37.1-ci maddəsinə aşağıdakı məzmunda 2-ci cümlə əlavə edilir: “Əmək pensiyalarının ödənilməsi yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”.
“İstehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 14.3-1-ci maddəsi aşağıdakı redaksiyada verilir: “Sığorta haqqının ödənilməsi yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir”.
Hörmətli millət vəkilləri, artıq göründüyü kimi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin iqtisadi islahatların dərinləşməsi, ölkədə şəffaflığın artırılması istiqamətində həyata keçirdiyi tədbirlər öz müsbət nəticələrini verir. Artıq hesablamalar da göstərir ki, bu qanun qəbul edildikdən sonra vəziyyət xeyli yaxşılaşmışdır. Bununla bərabər qeyd etmək lazımdır ki, icra mexanizminin nağdsız hesablaşmalar ilə bağlı təkmilləşdirilməsinə ehtiyac var. Bütün bunları  nəzərə alaraq millət vəkillərindən xahiş edərdim ki, adları çəkilən qanunlardakı dəyişikliklərə müsbət münasibət bildirsinlər.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. 13-cü məsələ qaldı. “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Qanuna dəyişikliklə bağlı Ziyafət müəllim danışacaq. Buyurun.
Z.Əsgərov, Milli Məclis Sədrinin birinci müavini, Müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsinin sədri.
Çox sağ olun. Hörmətli cənab Sədr, hörmətli deputatlar! Bu qanun layihəsi də Ziyad müəllimin sadaladığı qanun layihələri kimi uyğunlaşdırmaq məqsədi daşıyır. Daha doğrusu, “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Qanunun tələblərinə görə “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 14-cü maddəsinə 5-ci hissə əlavə edilir. Yəni terrorçuluğa qarşı mübarizə aparan şəxs həlak olduqda (vəfat etdikdə) onun ailəsinə ödənilən müavinət yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir və 4-cü hissədə nəzərdə tutulduğu kimi terrorçuluğa qarşı mübarizə aparan şəxs yaralandıqda, kontuziya aldıqda və sair hallarda ona verilən müavinət də nağdsız qaydada həyata keçirilir. Dəyişikliyin mahiyyəti bundan ibarətdir. Sağ olun.
Sədrlik edən. Çox sağ olun, aydındır. Bunlar qəbul etdiyimiz qanuna dəyişikliklərdir. Xahiş edirəm, bu dəyişiklikləri səsə qoyaq. Gündəliyin 6-cı məsələsinə münasibət bildirək, xahiş edirəm. 

Səsvermənin nəticələri (saat 12.27 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 96
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
7-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.27 dəq.)
Lehinə 95
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
8-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.28 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
9-cu məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.28 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
10-cu məsələyə, xahiş edirəm, münasibət bildirək.
 
Səsvermənin nəticələri (saat 12.29 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

11-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.29 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
12-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.30 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
13-cü məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.30 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 96
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
14-cü məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.31 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
15-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.31 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
16-cı məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.32 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 96
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
17-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.32 dəq.)
Lehinə 95
Əleyhinə 1
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
18-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.33 dəq.)
Lehinə 95
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
19-cu məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.34 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 1
Səs vermədi 0
İştirak edir 99
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
20-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.34 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 1
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
Nəhayət, bu qəbildən olan sonuncu, 21-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.35 dəq.)
Lehinə 96
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 2
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
Gündəliyin növbəti 22-ci məsələsi “Valyuta tənzimi haqqında” Qanunda dəyişiklik edilməsi barədədir. Buyurun, Ziyad Səmədzadə.
Z.Səmədzadə. Hörmətli cənab Sədr, hörmətli millət vəkilləri! “Valyuta tənzimi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə qanun layihəsinin məqsədi gömrük orqanları tərəfindın valyuta sərvətlərinin transsərhəd daşınması zamanı cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin leqallaşdırılması izləri aşkar olunduqda bu izlərin tədqiqi və maliyyə monitorinqi orqanına ötürülməsi məsələlərini müəyyən etməkdən ibarətdir. Bununla əlaqədar olaraq “Valyuta tənzimi haqqında” Qanunun 14.1-ci maddəsinin aşağıdakı redaksiyada verilməsi təklif olunur: “Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı valyuta sərvətlərinin Azərbaycan Respublikasına gətirilməsi və ya Azərbaycan Respublikasından çıxarılması zamanı cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılmasının və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinin izlərini aşkar etdikdə cinayətin izlərinin qorunması və götürülməsi üçün tədbirlər görməli, əldə olunmuş sənədləri aidiyyəti üzrə cinayət təqibini həyata keçirən orqana göndərməli, habelə bu barədə məlumatı maliyyə monitorinqi orqanına təqdim etməlidir”. Millət vəkillərindən bu qanun layihəsinə dəstək vermələrini xahiş edirəm.
Sədrlik edən. Arif Rəhimzadə.
A.Rəhimzadə, Milli Məclisin Regional məsələlər komitəsinin sədri.
Oqtay müəllim, mən 16-cı məsələ ilə əlaqədar qeyd etmək istərdim. Bunu, əslində, mən məruzə etməliydim, ancaq Ziyad Səmədzadə məruzə etdi, mənim etirazım yoxdur. Amma demək istəyirəm ki, ilk variantda preambulaya redaktə xarakterli düzəliş edilib və deputatlara paylanan bugünkü layihədə nəzərdə tutulub. Xahiş edərdim, o, qəbul edilsin. Sağ olun.
Sədrlik edən. Siyavuş Novruzov.
S.Novruzov. Təşəkkür edirəm, hörmətli Sədr. Doğrudan da, vacib olan bir qanundur. Çünki hər bir məsələnin mərkəzində maliyyə dayanır. Əgər maliyyə təminatı olursa, demək, bu və ya digər şəkildə cinayət yoluna düşürlər. Mən hesab edirəm, bu sahə ilə paralel olaraq həyat da göstərir ki, həm siyasi partiyaların maliyyələşməsi, həm də qeyri-hökumət təşkilatlarının maliyyələşməsi ilə əlaqədar müvafiq qanunlarımıza da baxmalıyıq. Bilirsiniz ki, bu yaxınlarda Baş Prokurorluğun açıqlaması oldu ki, bəzi siyasi partiyalar maliyyələrinin mənbələri haqqında ictimaiyyətə və aidiyyəti strukturlara məlumat vermirlər. Təbii ki, biz qanunvericiliyimizdə dəyişiklik etmişik. Yəni dövlət büdcəsindən maliyyələşən siyasi təşkilatlar və QHT-lər bu maliyyə mənbələri haqqında məlumat verməlidirlər.
Xatırlayırsınızsa, Oqtay müəllim, vaxtilə biz şəffaflığın təmin edilməsi baxımından qeyri-hökumət təşkilatları ilə bağlı, yəni qrandın alınması, mənbəyi, sərf olunma məqsədləri və digər məsələlərlə bağlı məsələ qaldıranda və qanunda dəyişiklik edəndə bir  sıra Avropa strukturları, o cümlədən yerli mətbuat orqanları bunun haqqında neqativ yazılar yazmağa başladılar.
Həyat  isə göstərdi ki, biz bu addımı, doğrudan da, düzgün atmışıq. Bu yaxınlarda bir partiya sədri müavininin il yarım ərzində xarici ölkəyə 41 dəfə səfər etməsi və o ölkənin banklarından müxtəlif valyuta növündə pullar çıxarması və gətirməsi, təbii ki, sağlam məqsədə xidmət etmir. Əgər düz adamsansa, düzgün işə qol qoyursansa və düzgün proqram həyata keçirirsənsə, niyə bunu Azərbaycanın bankları vasitəsilə etmirsən, ayrı-ayrı ölkələrin bankları vasitəsilə həyata keçirirsən. O cümlədən terrorçuluğun maliyyələşməsi və digər valyuta növləri ilə bağlı olan qanunlarda dəyişiklik edirik. Gələcəkdə hesab edirəm ki, bu məsələyə bir də qayıtmalıyıq. Çünki dünya ölkələrinə nəzər salsaq, görərik ki, bu ölkələrdə hadisə baş verən kimi başqa bir ölkəni böyük terror qrupunu maliyyələşdirməkdə ittiham eləyib sərhədlərini bağlayırlar. Belə olan halda hər hansı bir təşkilat, hər hansı bir qurum öz nizamnamə tələblərini yerinə yetirmirsə, nizamnamə tələblərindən kənara çıxırsa və gətirdiyi maliyyə ölkədə sırf ictimai-siyasi sabitliyin pozulmasına səbəb olursa, digər məqsədlərə xidmət edirsə, onun haqqında da ciddi şəkildə qərar qəbul etməliyik, çünki vətəndaşlarımızın taleyi bizim üçün hər şeydən yüksəkdə dayanan bir məsələdir. Bu baxımdan da gələcək qanunlarımızda bu məsələni sərtləşdirmək lazımdır.
Bizim komitədə də buna aid müəyyən hazırlıq işlərimiz var, o partiyalar ki hesabatlarını təqdim etmirlər və yaxud da hesabatlarını təqdim edirlər və təqdimatda “0” rəqəmini göstərirlər, amma aparatlarında kifayət qədər adam çalışır, cangüdənləri var, avtomobilləri var, nəqliyyat vasitələrindən istifadə edirlər, o cümlədən də ayrı-ayrı qurumlar. Mən hesab edirəm ki, onların mənbəyi tapılıb, ictimaiyyətə elan olunmalıdır. Qanunda göstərildiyi kimi, Yeni Azərbaycan Partiyası hər ilin sonunda maliyyə gəlirləri barədə hələ qanundan öncə də ictimaiyyətə məlumat verirdi. Mən hesab edirəm ki, hər bir kəs şəffaflığın təminatının tərəfdarıdırsa, bu qanundan qorxmamalıdır və öz gəlir mənbələrini açıqlamalıdır. Təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun. Elmira Axundova.
E.Axundova. Çox sağ olun. Cənab Sədr, mənim 24-cü məsələyə aid sualım var. 
Sədrlik edən. Elmira xanım, o məsələni hələ məruzə eləməyiblər, hara tələsirsən?
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. Xahiş edirəm, 22-ci məsələyə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.43 dəq.)
Lehinə 98
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 98
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
23-cü məsələ “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Qanunda dəyişikliklərlə bağlıdır. Buyurun, Ziyafət Əsgərov.
Z.Əsgərov. Çox sağ olun. Hörmətli cənab Sədr, hörmətli millət vəkilləri! Müzakirənizə təqdim olunmuş qa-nun layihəsi olduqca aktualdır. Edilən dəyişikliklər də, həqiqətən, bu gün lazım olan dəyişikliklərdir. Əvvəla, onu deyim ki, bu dəyişiklikləri beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırmaq nöqteyi-nəzərindən edirik. Belə bir təşkilat var, FATF təşkilatı, beynəlxalq tədbirlər üzrə işçi qrupdur. Həmin işçi qrupun hazırladığı 40 qayda var. Bu qaydalar terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında və cinayət yolu ilə əldə edilmiş çirkli pulların leqallaşdırılmasının qarşısını almaqla bağlı dünya standartlarını müəyyən edib. 180-dən çox dövlət həmin standartları, qaydaları, tövsiyələri qəbul edib və ona uyğun olaraq biz bu gün “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Qanunda dəyişikliklər edirik.
Birinci maddədə söhbət nədən gedir? Söhbət “terrorçu” və “terror təşkilatı” anlayışlarının tam genişləndirilməsi və daha da dolğunlaşdırılmasından gedir. Əgər siz qüvvədə olan “Terrorçuluğa qarşı mübarizə haqqında” Qanunun Əsas anlayışlarına baxsanız, orada terrorçunun anlayışı belə verilib – “hər hansı bir formada terror fəaliyyətinin həyata keçirilməsində iştirak eləyən şəxs”, yəni bu da bir anlayışdır, amma tam və dolğun əhatə eləmir. Təklif edilən dəyişikliklər FATF-ın  işçi qrupunun müəyyən etdiyi qaydalara uyğunlaşma məqsədi daşıyır. Bu nə üçün lazımdır? Hər hansı bir terror təşkilatı hər hansı bir terrorçuluq hərəkəti törədirsə, həmin hərəkəti cinayət əməli kimi tövsif eləyəndə bu anlayışın bütün detalları, obyektiv və subyektiv cəhətləri yerində olmalıdır. Ona görə mən həmin anlayışı sizin nəzərinizə çatdırıram. Terrorçunun anlayışı belə verilir: “Hər hansı formada, birbaşa və ya dolayısı ilə, qəsdən terror fəaliyyətinin həyata keçirilməsində təşkilatçı, təhrikçi, köməkçi və icraçı qismində iştirak edən və ya bu cür aktları hazırlayan və ya onların törədilməsinə cəhd edən, habelə əvvəlcədən əlbir olan bir qrup şəxsin, mütəşəkkil dəstənin və ya cinayətkar birliyin terror fəaliyyətini həyata keçirməsinə bilə-bilə yardım göstərən fiziki şəxs”. Burada nə anlaşılır? Nəzərinizə çatdırım ki, terrorizm, terrorçuluq çox mürəkkəb tərkibli cinayət olduğuna görə burada iştirakçılığın bütün növləri öz əksini tapıb. Söhbət təşkilatçıdan, köməkçidən və icraçıdan gedir və bir daha müəyyən olunur ki, terror mürəkkəb tərkibli cinayətdir, eyni zamanda, ya bir nəfər şəxs, ya da iştirakçılar tərəfindən törədilə bilər. Terror, ola bilər ki, mütəşəkkil dəstə, bir qrup şəxs, ya da cinayətkar birlik tərəfindən törədilsin. Bu anlayış o qədər mükəmməl işlənib ki, qıraqda qalan heç bir məsələ yoxdur.
İkinci məsələ.  Bu da birinci maddəyə dəyişiklikdir, beşinci abzasın birinci cümləsi aşağıdakı redaksiyada verilir. Terror təşkilatı nədir? “Hər hansı formada, birbaşa və ya dolayısı ilə, qəsdən terror fəaliyyətinin həyata keçirilməsində təşkilatçı, təhrikçi, köməkçi və icraçı qismində iştirak edən, terror aktlarını hazırlayan və ya onların törədilməsinə cəhd edən, habelə əvvəlcədən əlbir olan bir qrup şəxsin, mütəşəkkil dəstənin və ya cinayətkar birliyin terror fəaliyyətini həyata keçirməsinə bilə-bilə yardım göstərən terrorçu şəxslərin qrupu və ya öz fəaliyyətində terrorçuluqdan istifadəni mümkün hesab edən təşkilat”. Bax, bu iki dəyişiklikdir və yenə də deyirəm və hesab edirəm ki, terrorçuluğa qarşı mübarizəni daha da gücləndirmək məqsədi ilə edilən bu dəyişikliklərin hüquqi mənada çox böyük əhəmiyyəti olacaq. Ona görə, mən xahiş edirəm, bu dəyişikliklərə müsbət münasibət bildirəsiniz. Sağ olun.
Sədrlik edən. Sağ olun. Çingiz Qənizadə.
Ç.Qənizadə. Təşəkkür edirəm. Bu qanun, təbii, vacib qanundur və dünyada terrorçuların törətdiyi hadisələrin biz günbəgün şahidiyik. Belə hesab edirəm ki, qanunçuluqda bu sanksiyalar nə qədər sərtləşdirilsə və yaxud da bunun dəqiq təsviri verilsə, bu bir o qədər vacibdir. Mən bu qanunun tərəfdarıyam. Amma Ziyafət müəllim, əslində, sual vermək istəyirdim. Bir sözü mən başa düşə bilmədim. Bu mütəşəkkil cinayətkarlıqla bağlı mənim elmi işim də olub. Əsas anlayışların ən son hissəsində “şəxslərin qrupu” dedikdə fikir tamamlandı. Mən bunu başa düşdüm. Amma bundan sonra gələn “və ya öz fəaliyyətində terrorçuluqdan istifadəni mümkün hesab edən təşkilatdır” ifadəsini mən başa düşə bilmədim. Mümkünsə, bunun izahını verin.
Z.Əsgərov. Çox yerində verilmiş məntiqli sualdır. Bu nə üçün yazılıb? Çingiz müəllim, biz hüquqşünasıq, bilirik, mən də artıq qeyd etdim, bir qrup şəxs, mütəşəkkil dəstə, cinayətkar dəstə. Amma bu gün terrorçuluğun o qədər müxtəlif formaları üzə çıxıb ki, qanunverici onu əvvəlcədən görməyə bilər. O təşkilatın adını hüquqi nöqteyi-nəzərdən biz bilməyə də bilərik və bu hər hansı bir istintaq zamanı tövsif ediləndə o təşkilat hansı formada olacaq, onu əvvəlcədən demək çətindir. Ona görə qanunverici “təşkilat” formasında yazır ki, bu, müxtəlif formalarda ola bilər. Onu qanunverici əvvəlcədən görməyə də bilər. Bax bu, onun üçün yazılıb. Əsasən, biz bilirik ki, terror hadisələri bir qrup şəxs, mütəşəkkil dəstə və cinayətkar birlik tərəfindən törədilir. Amma yenə də deyirəm, bu elə bir bəladır ki, çox müxtəlif formalarda ola bilər. Biz onu bilməyə də bilərik. Ona görə cinayət qanunvericiliyində, daha doğrusu, qanunvericilikdə boşluq olmasın deyə, əvvəlcədən “təşkilat” sözünü oraya yazır. Mənası bundan ibarətdir.
Sədrlik edən. Sağ olun. Siyavuş Novruzov.
S.Novruzov. Təşəkkür edirəm, hörmətli Sədr. O məsələyə mən də toxunmaq istəyirdim, Ziyafət müəllim də qeyd etdi. Xatırlayırsınızsa, Azərbaycan BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasına sədrlik etdiyi dövrdə cənab Prezident tərəfindən bu məsələ bir dəfə qaldırılmışdı ki, terrorizmin anlayışı axıra qədər verilməyibdir. Terrorizmin beynəlxalq anlayışı axıra qədər öz əksini tapmalıdır. BMT bununla əlaqədar olaraq bir konvensiya qəbul etməlidir. Bir neçə il bundan öncə terrorizmin müxtəlif for-maları barədə cənab Prezident tərəfindən BMT üzvləri qarşısında məsələ qaldırıldı ki, bu öz əksini tapsın, çünki onun müxtəlif növləri və formaları fəaliyyətdədir və bizim gözlədiyimiz məsələlər tamam başqa istiqamətdə əksini tapır.
Əgər vaxtilə fərdlərə qarşı terror aktı həyata keçirilirdisə, indi kimliyindən asılı olmayaraq uşaq bağçasında, orta məktəbdə, futbol meydançasında və digər yerlərdə belə terror aktları həyata keçirilir, terrorizmin xarakteri, xüsusiyyəti, növü dəyişir. O baxımdan da bunun anlayışının düzgün verilməsi üçün, hesab edirəm, doğrudan da, belə bir sənədə ehtiyac var.
Bu yaxınlarda İran İslam Respublikasında parlamentə qarşı törədilən terror aktı terrorizmin başqa-başqa xüsusiyyətlərindən də xəbər verir. Bu, həm dövlət obyektlərinə, həm fərdlərə, həm  də ümumiyyətlə, əhaliyə qarşı, əhalini vahimədə saxlamağa yönəlmiş bir addımdır. Göründüyü kimi, bu ciddi məsələdir və hesab edirəm ki, bununla mübarizə hərtərəfli olmalıdır və ictimaiyyət də bu mübarizəyə qoşulmalıdır. Təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun. Kim yazılmaq istəyir, bir-bir yazılsın. Qüdrət Həsənquliyev.
Q.Həsənquliyev. Təşəkkür edirəm, cənab Sədr. Çox qısa söyləyəcəyəm. Burada, əlbəttə, terrorçuluqla bağlı bu anlayış verilir. Daha çox da terrorçuluğun subyektləri barədə danışılır. Amma hesab edirəm, burada qeyd oluna bilər ki, bu akt siyasi motivlərlə bu və ya digər dövlət hakimiyyəti orqanı tərəfindən, yaxud bu və ya digər dövlət hakimiyyəti orqanını təmsil edən vəzifəli şəxslər tərəfindən bu və ya digər qərarın qəbul edilməsi və ya həmin qərarın qəbul edilməsinə mane olmaq məqsədi ilə törədilərsə, artıq terrorçuluq kimi qiymətləndirilir. Yəni bu terror aktının bizim Cinayət Məcəlləsində anlayışı var. Yəni terrorun digər kütləvi qətliamlardan fərqi ondadır ki, o yalnız sırf siyasi məqsədlərə, siyasi nəticələrə nail olmaq üçün törədilən bir aktdır. Diqqətinizə görə sağ olun.
Sədrlik edən. Sağ olun. Elman Nəsirov.
E.Nəsirov. Bu məsələ ilə bağlı mən də hörmətli Siyavuş müəllimin o fikirləri ilə tam şərikəm ki, beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizə məsələlərində onun anlayışının düzgün, dəqiq, təriflə verilməsi məsələsi çox ciddi bir problemə çevrilib. Beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizənin səmərəlilik dərəcəsinin aşağı olması ilk növbədə həm də onunla bağlıdır ki, hələ bu günə qədər beynəlxalq birlik, BMT və digər beynəlxalq qurumlar toplaşıb beynəlxalq terrorizm nədir sualına dəqiq, dürüst bir cavab verə bilməyiblər.
Bu gün BMT-nin beynəlxalq terrorizmlə bağlı 12 konvensiyası var. 12 konvensiyanın heç birində terrorizm nədir sualının dəqiq cavabı yoxdur. Belə bir vəziyyətdə biri üçün terrorçu olan digəri üçün milli qəhrəman səviyyəsinə qaldırıla bilər və vəziyyətin qəlizliyi də məhz bununla bağlıdır. Eyni zamanda, beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizə məsələlərində geosiyasi maraqlar ön plana keçəndə terrorizmə qarşı mübarizə imkanları olduqca məhdudlaşır. Yəni bu yaxşı terrorçudur, digəri isə pis terrorçudur. Əl-Qaidə pisdir, İŞİD pisdir, amma ASALA yaxşıdır, Daşnaksütun yaxşıdır yanaşması olan yerdə, təbii ki, beynəlxalq terrorizmə qalib gəlmək imkanları olduqca məhdudlaşır.
Eyni zamanda, İrandakı hadisələr də göstərdi ki, hətta İran kimi son dərəcə təhlükəsizlik məsələlərinə böyük önəm verən bir dövlətin özündə də əgər belə terror aktları baş verirsə, deməli, həqiqətən də, heç bir dövlət ona qarşı mübarizədə sığortalanmayıb. Yeganə çıxış yolu onunla bağlıdır ki, bu gün beynəlxalq birlik, böyük dövlətlər geosiyasi maraqlarını kənara qoyub, XXI əsrin vəbası olan assimetrik təsir mənbəyinə qarşı birgə şəkildə əlaqələndirilmiş və koordinasiya olunmuş bir mübarizə aparmalıdırlar. Bu mübarizə hər zaman və hər yerdə prinsip ilə getməlidir. Bir yerdə, məsələn, Fransanın paytaxtında bütün Avropa liderləri əl-ələ tutub beynəlxalq terrorizmi lənətləyirsə, digər bir ölkədə analoji addım atılmırsa, təbii ki, bu bəlaya qalib gəlmək imkanları məhdudlaşacaq. Mənim mövqeyim də ondan ibarətdir ki, bu qanuna dəyişikliklərin edilməsi həm də Azərbaycanın beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizədə öncül mövqeyindən irəli gələn məsələdir. Həqiqətən də, hesab edirəm ki, tərif və anlayış məsələləri bu gün ən mühüm məsələlərdən birinə çevrilib. Nə qədər ki terrorçu kimdir sualına beynəlxalq birlik eyni cavabı verməyəcək, onda bu terrorizmə qalib gəlmək imkanları olduqca mürəkkəb olacaq. Təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun. Buyurun, Ziyafət müəllim.
Z.Əsgərov. Çox sağ olun, hörmətli cənab Sədr. Qüdrət müəllim bir məsələ qaldırdı. Qüdrət müəllim, Sizin qaldırdığınız məsələ bizim Cinayət Məcəlləsinin 214-cü maddəsində və elə hazırda bu gün qüvvədə olan qanunun, “Terrorizmə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 1-ci maddəsində göstərilib, dürüst və aydın.
Çingiz müəllim, indi mənim yadıma düşdü, Sizin sualınıza qayıdıram. Əgər Siz fikir versəniz, burada söhbət bir qrup şəxsin, mütəşəkkil dəstənin və cinayətkar birliyin törətdiyi cinayətdən gedir. Axırda mümkün hesab edilən təşkilatdan söhbət gedir. Mənim yadıma düşür, Afrikada, Nigeriyada bir təşkilat var idi, qadınları oğurlamışdılar. Boko Haram təşkilatı. Sən demə, o təşkilatı yaradanda xeyriyyə təşkilatı kimi yaradıblar. Bax, görürsünüz, bu xeyriyyə təşkilatı sonradan gəlib terror təşkilatına çevrilib. Yəni bu terror cinayətlərində o qədər mürəkkəbliklər olur ki. Ona görə bu cümlənin burada yazılması çox yerində olan bir məsələdir. Sağ olun, təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Xahiş edirəm, gündəliyin 23-cü məsələsinə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 12.56 dəq.)
Lehinə 97
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 97
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
Gündəliyin 24-cü məsələsi Cinayət Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi barədədir. Buyursun Əli Hüseynli.
Ə.Hüseynli. Çox sağ olun, hörmətli cənab Sədr. Artıq məndən öncəki məruzəçilər də qeyd etdilər ki, indi müzakirə etdiyimiz bu qanun layihələrinin məqsədi bizim milli qanunvericiliyi İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının, yəni FATF-ın və Avropa Şurasının MONEYVAL komitəsinin tövsiyələrinə uyğunlaşdırmaqdır. 40 tövsiyə irəli sürülüb və bu 40 tövsiyə, cənab Sədr, təxminən 27-ci məsələ də daxil olmaqla bütün qanunvericilik aktlarını əhatə edəcəkdir.
Cinayət Məcəlləsinə təklif olunan əlavə 99-1-ci maddə ilə bağlıdır. Belə ki, 99-cu maddə qeyd edir ki, məhkum tərəfindən özgəninkiləşdirilmiş və ya hər hansı bir şəkildə digər şəxslərə verilmiş və bu Məcəllənin 99-1-ci maddəsində nəzərdə tutulan əmlak, yəni cinayət yolu ilə əldə olunmuş əmlak o halda müsadirə edilir ki, həmin əmlakı alan şəxs əmlakın cinayət yolu ilə əldə edildiyini bildiyi və ya bilməli olduğu halda onu qəbul etmişdir. Amma burada bir boşluq var idi. Bir sıra hallarda məhkum tərəfindən əmlak hədiyyə kimi verilə bilər, öz bazar qiymətindən aşağı qiymətə satıla da bilər. Bu zaman, əlbəttə ki, vicdanlı sahiblərin hüquqlarına xələl gəlirdi.
Təklif olunan əlavə bu boşluğu aradan qaldırmış olur. Göstərilir ki, bu halda, yəni əmlak məhkum tərəfindən, – təbii, cinayət yolu ilə əldə olunmuş əmlakdan söhbət gedir, – hədiyyə kimi verilibsə və ya öz bazar dəyərindən əhəmiyyətli dərəcədə aşağı qiymətə satılıbsa, onda vicdanlı sahiblərin hüquqları qorunmalıdır, onlara xələl gəlməməlidir. Amma istənilən halda müsadirə olunmalıdır. Bax bu, FATF-ın tövsiyələr ilə olub. Çünki hazırda bu boşluq var idi və belə çıxırdı ki, vicdanlı sahib bilməyibsə, onda əmlak müsadirə olunmasın. Amma tövsiyələr ondan ibarətdir ki, cinayət yolu ilə əldə olunmuş istənilən əmlak istənilən halda müsadirə olunmalıdır. Mahiyyət bununla bağlıdır və sizin diqqətinizə çatdırdım. Çox sağ olun.
Sədrlik edən. Bu, 26-cı, 27-ci məsələlərə də aid oldu, elədirmi?
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. O iki məsələni də məruzə edin, sonra müzakirələrə keçək.
Ə.Hüseynli. Çox sağ olun, cənab Sədr. Sadəcə, mən bu məsələ ilə bağlı yazılanları gördüm deyə dayandım. Bizim komitə tərəfindən təqdim olunan növbəti məsələ 26-cı məsələdir. “Cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə haqqında” Qanuna təklif olunan dəyişikliklərdir. Bu dəyişikliklərin  əsas mahiyyəti ondan ibarətdir ki, 4-cü və 5-ci maddələrdə təsbit olunmuş monitorinq iştirakçıları və monitorinqdə iştirak edən digər şəxslərin dairəsi beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılır.
İkincisi, qanunun təcrübi implementasiyası məqsədi ilə burada “benefisiar mülkiyyətçi” və “işgüzar münasibətlər” anlayışları öz əksini tapır.
Üçüncü, qanunun 8-ci maddəsində valyuta sərvətlərinin transsərhəd daşınması zamanı o pulların leqallaşdırılması əlamətləri gömrük orqanları tərəfindən aşkar olunduqda bu əlamətlərin tədqiqi və maliyyə monitorinqi orqanına ötürülməsi məsələsi müəyyənləşdirilir. Eyni ilə həmin bu düzəlişi hörmətli Ziyad Səmədzadə digər qanunda da qeyd etmişdi.
Qanunun 12-ci maddəsində daxili nəzarət sisteminin yaradılmasına dair məhdudiyyətlər tam aradan qaldırılır. Belə ki, qüvvədə olan redaksiyada daxili nəzarət sisteminin qurulmasına dair öhdəlik dövriyyəsi 50 min manatdan yuxarı olan hüquqi şəxslərə şamil edilirdi. Yəni ondan aşağı olan dövriyyəyə şamil olunmurdu. Amma yeni tövsiyələr və qəbul edəcəyimiz bu dəyişikliklərdən sonra daxili nəzarət sisteminin tətbiqi risk əsasında müəyyən ediləcəkdir ki, həmçinin monitorinq subyektlərinə daxili risk qiymətləndirilməsi aparılması öhdəlikləri də qoyulacaqdır.
Nəhayət, 27-ci məsələ İnzibati Xətalar Məcəlləsində edilən dəyişikliklərdir. Bu da yeni MONEYVAL-ın tövsiyələri ilə bağlıdır. Belə ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinə təklif olunur ki, ümumilikdə “Cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunda nəzərdə tutulmuş hər bir öhdəliyin pozulmasına görə inzibati tənbeh müəyyən edilsin. Bunlar sizə təqdim olunmuş arayışda konkret göstərilmişdir. Yəni ümumilikdə, bu məsələ ilə bağlı öhdəlik pozulubsa, İnzibati Xətalar Məcəlləsinə görə cərimə sanksiyaları tətbiq olunacaqdır. Çox sağ olun.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Ziyad müəllim, bu qəbildən olan 25-ci məsələ, “Sığorta fəaliyyəti haqqında” da deyin ki, zərfi sonra birdən səsə qoyaq.
Z.Səmədzadə. Hörmətli millət vəkilləri, həm Ziyafət müəllim, həm də Əli müəllim kifayət qədər məlumat verdilər. Söhbət burada da sığorta fəaliyyəti subyektlərinin dairəsinin daha da dəqiqləşdirilməsindən gedir. Qanunun 123-cü maddəsində 13-cü maddədə nəzərdə tutulmuş “müştərinin, benefisiarın” sözləri “sığortalının, sığorta olunanın, faydalanan şəxsin və benefisiar mülkiyyətçinin” sözləri ilə dəqiqləşdirilir. Ona görə də millət vəkillərindən bu qanun layihəsinə səs vermələrini xahiş edərdim.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Buyursun Fazil Mustafa.
F.Mustafa. Təşəkkür edirəm, Oqtay müəllim. Demək, 99.1.3-cü maddə ilə bağlı fikrimi bildirmək istəyirəm. Ümumiyyətlə, bizdə müsadirə məsələsinə münasibət cəmiyyətdə mülkiyyət məsələsinə münasibəti göstərir. Burada əyləşən insanlar da, buradan kənarda olan insanlar da yaxşı, pis, hər kəs az və ya çox dərəcədə mülkiyyət sahibidirlər və kiminsə mülkiyyətinin müsadirə olunması, həqiqətən də, bir insan həyatının dəyişməsinə gətirib çıxara bilir. Burada təkcə məhkumdan söhbət getmir. Həm də alıcıdan söhbət gedir ki, kimsə kimdənsə aşağı qiymətə hansısa bir mülkiyyət, obyekt alıb. Həyatını onun üzərində qurub və birdən məlum olur ki, bu, cinayət yolu ilə əldə olunmuş mülkiyyətdir və adamın həyatı alt-üst olur. Vicdanlı alıcının hüquqlarına müəyyən dərəcədə xələl gətirilməsindən söhbət getmir. Hüquq odur ki, obyektini əlindən alırsan, bazar qiymətindən də aşağı səviyyədə kompensasiya verirsən. Yəni bizdə artıq belə bir tənzimlənmə gedir ki, dövlət bazar qiymətindən aşağı tənzimlənmə verəndə bu normal qarşılanır. Amma vətəndaşın biri digərinə aşağı qiymətə nəyisə satanda bu normal qarşılanmır. Hansısa bir hədiyyə məsələsi ilə mən razıyam. Terrorçuluq yolu ilə, cinayət yolu ilə əldə olunmuş əmlakını məqsədyönlü şəkildə kiməsə hədiyyə veribdir, bunu araşdıraraq aydınlaşdırmaq olar ki, hədiyyə məqsədyönlü şəkildə verilib, ya yox.
Baxın, biri məhkum olunubdur, bilir ki, həbs olunacaq, borcu var, 500 minlik obyektini, – Azərbaycanda bu artıq populyardır, – 200 minə satır. Kimsə də bunu 200 minə alır. Bazar qiymətindən aşağıdır da. Bu satır ki, borcunu ödəsin, alıcı da bunun cinayət yolu ilə alındığını bilmir, ucuz mal axtarır, ucuz mal olduğuna görə alır və birdən-birə məhkəmədə bu məsələni onun qarşısına qoyurlar ki, sən bilirdin. O deyir, bilmirdim. Onda deyir ki, şüurlu insansan, bilməli olduğun halda bilməmisən. İstənilən insana demək olar ki, şüurun var, sən niyə bilməmisən ki, bu, cinayət yolu ilə əldə olunub. Bilməli olduğu hal var axı. Demək istədiyim odur ki, hüquqdakı bu cür ifadələr sonra vətəndaşlar və cəmiyyət üçün, həqiqətən, ciddi problemlər yaradacaq.
Hörmətli Əli müəllim, mən hesab edirəm ki, burada kifayət qədər dəqiqləşmə olmalıdır. Onsuz da əmlakın bazar qiymətindən aşağı dərəcədə satılması indi xeyli çətinləşib, çünki vergi ödəməlisən. Hətta notariat qurumları belə o məsələdə müəyyən dərəcədə maneələr yaradırlar. Bu mexanizmi düşünmək daha doğru olmazmı? Notariat qurumunda və yaxud da vergi qurumlarında əmlakın bazar qiymətinin standartları hansısa bir vasitə ilə müəyyən oluna bilər, ancaq çətin məsələdir. Çünki əqd iki şəxs arasında bağlanan bir mexanizmdir və ona dövlətin qarışması da doğru deyil. Bu baxımdan hesab edirəm ki, “vicdanlı  alıcının hüquqlarına xələl gətirmədən” ifadəs mütləq xələl gətirəcəkdir. Əgər vətəndaş müsadirə olunubsa və mən də bunu aşağı qiymətə almışamsa və bilməli olduğum halda  belə bir informasiya sahibi deyiləmsə, bu, sabah vətəndaşlara çox böyük  problemlər yaradacaq. Ona görə də mən hesab edirəm ki, bu məsələdə daha dəqiq cilalanmaya ehtiyac var. Sabah eyni şeyi vətəndaş da deyər, hüquqda etatizm deyilən anlayış var. Dövlətin mənafeləri daha üstün tutulmağa başlayır. Dövlət  özü  bazar qiymətindən də aşağı istədiyi kompensasiyanı verir. Evdir, bu qədər pul verirəm, çıxırsan çıx, çıxmırsan çıxma. Amma vətəndaşa gələndə vətəndaşa bu tələbi qoymaq artıq hüquqda balansın pozulması deməkdir. O baxımdan, məncə, burada ciddi tənzimləməyə və cilalamaya ehtiyac var. Diqqətinizə görə sağ olun.
Sədrlik edən. Fazil müəllim, çox sağ olun. Bu məsələ çox suallar yaradır. Mənim özüm üçün maraqlıdır, Ziyafət müəllimə də sual verdim, etik vicdanın etik normadan başqa hüquqi bir anlayışı var, yəni vicdan sözünün hüquqi bir ölçüsü var? Bir hüquqşünas buna cavab versə, çox sağ olun deyərəm. Elmira Axundova.
E.Axundova. Çox sağ olun, cənab Sədr. Mən də Sizin kimi, o sualı vermək istəyirdim. Burada mənə elə gəlir ki, anlayışlarda ziddiyyət var. Fazil dedi, mən də  onunla razıyam. Bir tərəfdən vicdanlı  sahib, ikinci tərəfdən məhkum, üçüncü tərəfdən vicdanlı sahiblərin hüquqlarına heç bir xələl gətirilmir, lakin mal müsadirə edilir. Belə olan halda malın vicdanlı sahiblərinin hüquqlarına necə xələl gətirilməyə bilər?  Malı əldən gedirsə, müsadirə edilirsə, deməli, malın sahibinə hər halda xələl gətirilir. Ona görə mənə elə gəlir ki, bunun üzərində biz çox ciddi işləməliyik.  Bir tərəfdən “vicdanlı sahib”, ikinci tərəfdən “xələl gətirilməyəcək” yazırsınız. Soruşuram, Əli müəllim, bu nədən ibarət olacaq? Vicdanlı sahibə kompensasiyamı veriləcək, pul vəsaitimi qaytarılacaq? Əgər onun malı müsadirə edilirsə, hüquqlarına necə xələl gətirilməyəcək? Xahiş edirəm, bu suala cavab verin. Çünki bu, doğrudan, çox böyük bir təbəqənin maraqlarına toxunan bir məsələdir.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Qanun layihəsində var ki, kompensasiya ödənilir. Əli müəllim onu dedi. Zahid Oruc.
Z.Oruc. Təşəkkür edirəm. Hörmətli cənab Sədr, hörmətli həmkarlar! Mən hörmətli həmkarımız Ziyafət müəllim terrorçuluğa qarşı  mübarizə   ilə bağlı layihəni təqdim edəndə istədim, bəzi fikirlərimi söyləyim. Amma xaraktercə yaxın qanunlar olduğu üçün əvvəlcə vicdanlı sahib haqqında deyim. Hörmətli həmkarlarımızın mövqeyinə hörmətlə yanaşıram. Təbii ki, onlar bu mövqeni haqlı olaraq qoyurlar ki, vicdanlı sahib burada qurban rolunda çıxış edir. Hansısa bir şəxs cinayət yolu ilə  vəsait əldə edir, sonra onu sanki bu yolla leqallaşdırır. Biz də yalnız bu amildən çıxış edərək, elə bil, cinayətkara haqq qazandırmış oluruq. Ona görə ki,  burada başqa  yol yoxdur və dünyada seçilən mexanizm də bundan ibarətdir. Mən düşünürəm ki, bu, əslində, layihədə qoyulan düzgün mövqedir.
Hörmətli Əli müəllim 26-cı məsələni təqdim edərkən söylədi, biz daxili nəzarət sisteminin gücləndirilməsindən danışırıq. Bir az öncə də Ziyafət müəllim qeyd etdi ki, bu, FATF-ın, yəni beynəlxalq qurumun tələbidir. Təkcə cinayət yolu ilə əldə olunmuş vəsait, əmlak, mülkiyyət sonra hansısa terror fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsində rol oynamaya bilər. Sadəcə, leqallaşır. Bəli, biz daxili sistemi gücləndiririk və bunun leqallaşdırılmasına qarşı sərt tədbirlər həyata keçirəcəyik. Məsələn, çox gözəl bir maddə var, “9-1.4. Monitorinq iştirakçıları xarici dövlətlərin siyasi xadimləri ilə davam edən  işgüzar münasibətləri mütəmadi olaraq nəzarətdə saxlamalı, eyniləşdirmə və verifikasiya sənədlərinin vaxtaşırı yeniləşdirilməsi üçün tədbirlər görməlidirlər”. Bu çox düzgün bir maddədir. Bizim reallığımız ondan ibarətdir ki, Azərbaycan indiyə qədər bu öhdəlikləri, hətta həmin sənədləri tam ratifikasiya etmədən onlara əməl etmişdir. Amma beynəlxalq qurumlar bunu edirmi? Təkcə MTN çevrəsində baş verən cinayətləri biz məhkəmədə izləyirik. Bəlli olur ki, o şəxslərin böyük bir hissəsi o vəsaitləri Avropa ölkələrində leqallaşdırırlar. Necə? Orada artıq vicdanlı və ya vicdansız alıcı tapmırlar. Çox sadə bir şəkildə pullarını hansısa bir əmlaka  qoyurlar. Belə çıxır ki, bu adamlar qazandıqları çirkli vəsaitin kiçik bir hissəsini qoyurlar, digər bir hissəsini sanki ağardırlar, yuyurlar, təmizləyirlər, qanuni vəsaitə çevirirlər. Azərbaycan dövləti isə bu proses qarşısında təsirli tədbirlər görməsinə baxmayaraq, o vəsaitləri və şəxsləri qanun qarşısında cavabdehliyə gətirə bilmir. Azərbaycanda cinayət törətmiş şəxslər gedib Avropa dövlətlərində terroru maliyyələşdirmir. Amma 10 milyonlarla dollar məbləğində ölçülən əmlaklar alırlar. Biz isə, sadəcə, onun Azərbaycan xalqından oğurlandığını bəyan edirik və vəsaiti ölkəyə qaytara bilmirik. Bu beynəlxalq qurumların Azərbaycan qarşısında öhdəliyi yoxdur. Yəni, sadəcə, Azərbaycan öhdəliklidir.
İndiyə qədər dünyada Azərbaycan tərəfinin bir terror qurumuna maliyyə yardımı etdiyini, əldə saxladığını, himayə etdiyini, dövlət siyasətini həyata keçirərkən  terror qurumlarının fəaliyyətindən bəhrələndiyini sübut edən bir faktı belə ortaya qoya bilmirlər. Çox gözəl. Amma Avropa dövlətlərinin  bir çoxunda Azərbaycandan getmiş şəxslər himayə olunduğuna görə, mənim tamamilə ixtiyarım var iddia edim ki, o dövlətlər sank bu güclərindən ayrı-ayrı dövlətlərə qarşı istifadə edirlər. Vəsaitlər də iqtisadiyyata, mülkiyyət sisteminə qoyulduğuna, ölkənin həyatında rol oynadığına görə, bir sıra hallarda həmin şəxslər orada vətəndaşlıq qazanırlar. Özlərinin hüquqi müdafiələrini sistemli şəkildə qurmaq üçün çox bahalı vəkillər tuturlar və sair. Mən bilmirəm, burada yazılıb ki, elan olunmalıdır. İndiyə qədər FATF-ın və ya qeyrisinin çərçivəsində o şəxslərin adları harada verilib? Harada oxuyaq ki, bu adamlar Azərbaycanda cinayət törədiblər, qeyri-leqal vəsaitlərini, məsələn, istənilən bir Avropa ölkəsində leqallaşdıranda bunları ifşa ediblər və Azərbaycana təhvil veriblər. Varmı belə fakt? Mən indiyə qədər rast gəlməmişəm. Sağ olun.
Sədrlik edən. Sənin dediyin bir şeydir, gündəlikdə olan tamam başqa şeydir. Sən dediyin məsələ üçün İnterpol var, işləyirlər. Bunlar tamamilə başqa-başqa şeylərdir. İndi beynəlxalq qurumlara hansı iddiaları irəli sürməliyik? FATF-ın verdiyi qərarları bütün dünya qəbul edib. Sən tamam başqa şeydən danışırsan. Qüdrət Həsənquliyev.
Q.Həsənquliyev. Təşəkkür edirəm, cənab Sədr.  Hesab edirəm ki, burada heç bir problem yoxdur. Hörmətli Fazil müəllim, bilmirəm, niyə belə həyəcanlanıb, narahatdır. Burada, sözün doğrusu, biz ictimai münasibətləri tənzimləyirik. Dövlət bəzən görürsünüz, dəyəri hətta milyonlarla dollarla ölçülən bir obyekti simvolik bir rəqəmə, tutaq ki, 1 dollara satır və deyir, sən buraya investisiya  yatır. Həmin şəxs də sonra oraya investisiya yatırır. Biz indi burada həmin adamı dəyəri milyonlarla ölçülən bir obyekti 1 dollara aldığı üçün malını müsadirə edib əlindən almalıyıq? Mən düşünürəm ki, bu adam oraya investisiya qoyur, düzəldir.
Söhbət burada nədən gedir? Hazırda Bakıda məhkəmə prosesləri gedir və biz izləyirik ki, böyük bir bazarı 60–70 min manata özəlləşdiriblər, çox gəlirli bir sahədir. Nə olmalıdır? İndi bu müsadirə olunmamalıdır? Sözsüz ki, müsadirə olunmalıdır. Mən hesab edirəm ki, qanunda hər bir detalı nəzərdə tuta bilmərik. Mən misal çəkdim, Fazil bəy də düz deyir. Kimsə evini, həqiqətən, ucuz sata bilər. Təcili pul lazımdır, dəyərindən bir az ucuz satır. Amma inanmıram ki, kimsə evini dəyərinin 20 faizi, yaxud  15 faizi məbləğində sata. Burada istintaq orqanı var. İstintaq orqanı araşdırır, ondan sonra məhkəmə prosesi var, məhkəmədə çəkişmə prosesi var. Sonda məhkəmə qiymətləndirəcək ki, doğrudanmı bu əmlak dəyərindən əhəmiyyətli dərəcədə aşağı qiymətə satılıb, yoxsa yox? Əhəmiyyətli dərəcədə aşağı satılıbsa, burada qeyd olunur ki, həmin şəxsin hüquqlarına xələl gətirilməyəcək. Kompensasiya ödəniləcək, yəni onun verdiyi vəsait qaytarılacaq. 60 minə bazar alıbsa, 60 mini qaytarılacaq, deyiləcək ki, bu bazarın qiyməti misal üçün deyirəm 10 milyon dollardır. Amma həmin bazar müsadirə olunmalıdır.
Ona görə də mən düşünürəm ki, biz qanunda hər bir halı, hər bir detalı nəzərə ala bilmərik. Amma ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, ədalətli bir yanaşmadır və burada heç bir problem yoxdur. Biz bunu qəbul etməliyik. Əlbəttə, burada vətəndaşın da məsuliyyətini artırırıq, Oqtay müəllim. Ona görə ki, hamı bilir, el arasında bir söz var, “pulsuz pendir tələdə olar”. Getmisən, şəhərin gözəl bir yerində, tutaq ki, dəyəri 200 min olan bir evi 50 minə, yaxud 30 minə almısan. Sən bilmirsən ki, bunun arxasında hansısa başqa məqsədlər var? Deməli, ya bu çirkli pulla alınıb, yaxud da hansısa başqa problemlər var. Ona görə vətəndaşlar da əmlak alanda diqqətli olmalıdırlar və aydınlaşdırmalıdırlar ki, bu əmlakı kimdən alırlar və hansı əmlakı alırlar. Diqqətinizə görə sağ olun.
Sədrlik edən. Çox sağ olun. Ziyafət müəllimin də sözü var.
Z.Əsgərov. Çox sağ olun, hörmətli cənab Sədr. Sözün düzü, mən də Fazil müəllimin qaldırdığı məsələ ilə bağlı fikrimi bildirmək istəyirəm.  Fazil müəllim, mən hesab edirəm ki, burada narahatçılıq üçün heç bir əsas yoxdur. Əvvəla, vətəndaş, konkret şəxs, fiziki şəxs cinayət törədibsə, cəzanın labüdlük prinsipi var, o, cəzasını almalıdır və əmlakı da müsadirə olunmalıdır. Amma fikir verin, burada göstərilib ki, vicdanlı sahiblərin hüquqlarına xələl gətirmədən. Yəni həqiqətən, vicdanlı sahib kimə deyirlər? Yəni bu şəxs mülkiyyəti alanda bilmirdi ki, həmin mülkiyyət cinayət yolu ilə əldə olunub, doğrudan da, xəbəri yox idi. Buna deyirlər vicdanlı sahib. Əgər o bilirdisə ki, bu, cinayət yolu ilə əldə olunub, o artıq vicdansız sahibdir. Burada isə artıq məsələnin mahiyyəti tamam dəyişir. Ona görə də vicdanlı sahib əgər həmin əmlakı alıbsa və sonradan məsələ ortaya çıxıbsa ki, bu, cinayət yolu ilə əldə olunmuş əmlakdır və satışa çıxarılıb, sözsüz, vicdanlı sahibin hüquqları qorunacaq, onun kompensasiyası veriləcək. Mülki hüquqda qayda belədir və bizim Mülk Məcəlləmizdə belə də müəyyən olunub. Ona görə mən burada bu fikirlərimi demək istəyirdim. Narahatçılıq üçün heç bir əsas görmürəm. Sağ olun. 

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi
Sədrinin birinci müavini Z.Əsgərov sədrlik edir

Sədrlik edən. Əli müəllim, çıxış etmək istəyirdiniz? Buyurun.
Ə.Hüseynli. Ziyafət müəllim, mən Sizə və Qüdrət müəllimə təşəkkür  edirəm ki, məsələyə müdaxilə etdiniz. Məncə, biz  düz yerdə bir mübahisə yaratdıq. Çünki çox aydın məsələ idi. 99-1.3-cü maddəni mövcud və yeni variantda oxuyanda hər şey aydın olurdu. Bizim isə, Ziyafət müəllim, söylədiyiniz kimi, qanunvericiliyimizdə “vicdanlı alıcı”, “vicdanlı sahib” anlayışları var. Yeganə Sizin fikrinizə onu əlavə etmək istəyirəm ki,  bilmirdisə və bilmək imkanı olmayıbsa, yəni alıcının bunu satmaq hüququnun olmaması barədə bu şəxs vicdanlı alıcıdır, yaxud da ki, vicdanlı sahibdir.
Amma mən niyə söz aldım? Məni Elmira xanımın o fikri narahat etdi ki, bu böyük narahatçılıq yarada bilər, bir çox insanın marağına  toxuna bilər. Onda belə çıxır ki, Azərbaycanda  alıcıların əksəriyyəti cinayət yolu ilə əldə olunmuş əmlak alırlar? Belə yanaşmaq olmaz. Söhbət burada ancaq cinayət yolu ilə əldə olunmuş əmlakdan gedir. O, cinayət yolu ilə əldə olunub. Bizim qanunvericilik göstərir ki, müsadirə olunmalıdır, çünki xüsusi müsadirə maddəsi var. Amma indiyə qədər bir boşluq var idi. Çünki sahib bəzən vicdanlı olurdu. O bilmirdi və bilə də bilməzdi. Onda nə etmək lazımdır? Bu məsələ onu tənzimləyir. Tövsiyə ondan ibarətdir ki, əgər əmlak istənilən bir formada cinayətlə bağlıdırsa, o müsadirə olunmalıdır. Qüdrət müəllim yaxşı bir fikir söylədi ki, bu həm də vətəndaşları  təşviq edir ki, bu hallarda ehtiyatlı olsunlar. Çünki istənilən halda əmlak müsadirə olunacaq. Ziyafət müəllim, əgər belə olmasa, onda cinayətkarlıqla necə mübarizə aparmaq olar? Onda cinayət yolu ilə əldə olunmuş əmlakla necə mübarizə aparmaq olar? Bu baxımdan  hesab edirəm ki, elə FATF-ın və MONEYVAL-ın verdiyi tövsiyələr də çox əhəmiyyətlidir və biz bunu qəbul etməklə, əslində, bu gün qanunvericiliyimizi ən mütərəqqi standartlara uyğunlaşdırmış oluruq. Çox sağ olun.
Sədrlik edən. Sağ olun, təşəkkür edirəm. Hörmətli həmkarlarım, bir məsələyə də münasibət bildirim, yadımdan çıxmışdı. Zahid müəllim burada bizim təqdim etdiyimiz “Terrorçuluğa qarşı  mübarizə haqqında” Qanunla əlaqədar fikir söylədi. Əvvəla, deyim ki, Zahid müəllim, Siz mənim təqdim etdiyim qanun layihəsi ilə Əli müəllimin təqdim etdiyi qanun layihəsini qatdınız bir-birinə. Bunlar tamamilə başqa-başqa məsələləri tənzimləyir. Əvvəla, FATF deyilən təşkilat, əslində, təşkilat da deyil, bu, maliyyə məsələləri üzrə bir işçi qrupudur. 1989-cu ildə Birləşmiş Ştatlar başqa olmaqla 7 dövlət tərəfindən yaradılıb. Bu işçi qrupu terrorizmə qarşı maliyyələşmənin qarşısını almaq məqsədi ilə tövsiyələr işləyib hazırlayır, qaydalar işləyib hazırlayır və o qaydaları artıq 80-dən çox dövlət qəbul edibdir, o cümlədən də Azərbaycan. Mən demədim ki, Azərbaycandan tələb edirlər ki, sən bunu qəbul etməlisən. Bu tövsiyələrdir. Biz bu qaydaları qəbul etmişik və gözəl də tövsiyələrdir. İndi buradan kimsə gedib hansısa dövlətdə terrorla məşğul olub gəlır, bunun bu işə dəxli yoxdur. Bu tamam başqa bir şeydir. Bir fikir söyləyəndə qanunu oxumaq lazımdır, mahiyyətinə varmaq lazımdır ki, söhbət nədən gedir, sonra  fikir söyləmək lazımdır.
Əgər başqa çıxış etmək istəyən yoxdursa, 24-cü məsələyə, xahiş edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 13.22 dəq.)
Lehinə 93
Əleyhinə 1
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, sağ olun.
25-ci məsələyə, xahiş  edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 13.23 dəq.)
Lehinə 95
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, sağ olun.
26-cı məsələyə, xahiş edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 13.23 dəq.)
Lehinə 94
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 95
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, sağ olun.
Nəhayət, bu paketə daxil olan 27-ci məsələyə münasibət bildirin.

Səsvermənin nəticələri (saat 13.24 dəq.)
Lehinə 87
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 87
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, sağ olun.
Gündəliyin növbəti məsələsi Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında qanun layihəsidir. Əli müəllim, buyurun.
Ə.Hüseynli. Çox sağ olun, Ziyafət müəllim. İnzibati Xətalar Məcəlləsinə təklif olunan əlavə və dəyişikliyin əsas mahiyyət 2016-cı il 27 noyabr tarixli “Dərman vasitələri haqqında” Qanundan irəli gəlir. Həmin Qanunun 16-1.5-ci maddəsində deyilirdi ki, həkim resepti olmadan buraxılan dərman vasitələrinin qəbulu və tibbi texnikadan istifadə əlavə təsirlə müşayiət olunduqda, reklamda bu barədə məlumat verilməli, həkimlə, yaxud mütəxəssislə məsləhətləşmənin zəruriliyi qeyd edilməlidir. Həmin bu fikir İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 428-ci maddəsində, yəni reklam haqqında qanunvericiliyin pozulması maddəsinin dispozisiyasında da öz əksini tapır. Bu, qeyd etdiyim qanunun tələbidir. Eyni zamanda, həmin qanun qeyd edir ki, dərman vasitələrinin pulsuz paylanması, satışı, ödənişli və ya ödənişsiz tibbi xidmətlərin göstərilməsi ilə müşahidə olunan reklam aksiyalarının keçirilməsi qadağandır. Həmin qanunda belə bir müddəa olduğuna görə, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 428.4-1-ci maddəsində də bu qadağa öz əksini tapır. Buna görə cərimə sanksiyaları təklif olunur. Fiziki şəxslər 300 manatdan 500 manatadək, vəzifəli şəxslər 800 manatdan 1000 manatadək və hüquqi şəxslər 1000 manatdan 2000 manatadək cərimə olunurlar.
Bu məsələ müzakirə olunanda cərimələrin daha da artırılması ilə bağlı fikirlər səslənmişdi. Amma hesab edirəm ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin məhz bu maddəsində, reklam haqqında qanunvericiliyin pozulması ilə bağlı maddədə, elə təxminən buna oxşar başqa maddələrdə də bu sanksiyalardır. Ona görə də hesab edirəm ki, qanunvericilik təşəbbüsü subyektinin təklif etdiyi sanksiyalar buna tamamilə mütənasibdir. Səs verilməsini xahiş edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun, Əli müəllim. Əhliman müəllim, bu məsələ Sizin komitədə də, məncə, müzakirə olunub. Fikriniz varmı, nə isə demək istəyirsinizmi?
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. Aydındır, çox sağ olun. Qanun layihəsi ilə bağlı çıxış eləmək istəyən varmı?
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. Yoxdur. Onda, xahiş edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 13.27 dəq.)
Lehinə 90
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 91
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, sağ olun.
Növbəti məsələ Azərbaycan Respublikasının Mənzil Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında qanun layihəsidir. Əli müəllim, buyurun.
Ə.Hüseynli. Çox sağ olun, hörmətli Ziyafət müəllim. Mənzil Məcəlləsinə təklif olunan əlavə və düzəlişlər kifayət qədər əhəmiyyətlidir. Məsələ burasındadır ki, hələ 2009-cu ildə biz yeni Mənzil Məcəlləsi qəbul etmişdik və bu məcəllə vətəndaş və mülkiyyətçilərin mülkiyyət sahibləri ilə münasibətlərini, o cümlədən çoxmənzilli binaların idarə olunması ilə bağlı bir çox məsələləri mütərəqqi şəkildə həll edirdi. Yəni mövcud məcəllənin 141-ci maddəsi bu məsələlərin həllinə yönəlmişdi. Məlumat üçün demək istəyirəm ki, hazırkı qanunvericiliyə görə çoxmənzilli binanın sahə mülkiyyətçiləri binanın 3 idarəetmə üsulundan birini seçə bilər. Birincisi binanın sahə mülkiyyətçisi tərəfindən bilavasitə idarə olunmasıdır. Yəni bir şəxsin təyin olunmasıdır.
İkincisi mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətinin yaradılmasıdır. Məlumat üçün demək istəyirəm ki, bu, bütün dünyada ən geniş yayılmış üsullardan biridir. Azərbaycanda da bu, təxminən 2011-ci ildən pilot layihə kimi həyata keçirilir və hazırda mənzillərin idarə olunması ilə bağlı təxminən 50-ə yaxın müştərək cəmiyyət yaradılmışdır.
Nəhayət, idarəedici təşkilat tərəfindən idarəetmə. Bu, keçmiş dövrdən qalan idarə üsuludur. Eyni zamanda, idarəetmə ilə məşğul olan xüsusi şirkətlər var. Bütün bu sadalananlara baxmayaraq, çoxmənzilli binaların idarə edilməsinin vahid qaydası mövcud deyil. Təqdim olunmuş bu qanun layihəsi yeni bir 141-1-ci maddə təklif edir. Çoxmənzilli binanın idarə edilməsi qaydası. Burada, təbii ki, ümumi müddəalar qeyd olunur. Göstərilir ki, çoxmənzilli binaların idarə edilməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydalara uyğun olaraq həyata keçirilir.
Hörmətli həmkarlar, məlumat üçün qeyd etmək istəyirəm ki, gələcəkdə məhz Nazirlər Kabineti tərəfindən belə bir qaydanın təsdiq olunması nəzərdə tutulur. Həmçinin qeyd etməliyəm ki, 141-1.3-cü maddə qeyd edir ki, bu məcəllənin 141-1.1-ci maddəsində göstərilən qaydanı pozmaqla çoxmənzilli binanın idarə edilməsi, habelə həmin qaydanın müddəalarının çoxmənzilli binanın idarə edilməsi müqaviləsində əks etdirilməməsi qanunla nəzərdə tutulmuş məsuliyyətə səbəb olur. Yəni bu qanun qəbul olunduqdan sonra, qaydalar tətbiq olunduqdan sonra müqavilələrin bağlanmamasına görə məsuliyyət də nəzərdə tutulacaqdır. Bu qanunun digər bir vacib müddəası 109-cu maddədir. Belə ki, mövcud müddəa ilə bağlı qeyd olunur ki, kooperativ binaların tikintisi və ya yenidən qurulması tam başa çatdıqdan və həmin binaların mövcud olan bütün yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinə mülkiyyət hüququ verildikdən sonra bu kooperativlər mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətinə çevrilməlidirlər. Amma təcrübə göstərir ki, yəni indiki mövcud variantdan belə çıxır ki, hətta bir mənzil və ya qeyri-yaşayış sahəsi mülkiyyətdə deyilsə, mülkiyyətçilərin hüquqlarını müdafiə edən müştərək cəmiyyətin yaradılması üçün şərait olmur. Məhz buna görə də, hesab edirəm, tamamilə düzgün olaraq qanunvericilik təşəbbüsü subyekti təklif edir ki, yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin ümumi sayının 50 faizindən çoxunun mülkiyyət hüququ verilibsə, artıq kooperativlər mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətinə çevrilməlidirlər. Burada müddət 6 aydan 1 aya qədər qısaldılır.
Qeyd etmək istəyirəm ki, belə bir qanunun qəbulu mənzillərin idarə olunması ilə bağlıdır. Yəni mülkiyyətdə olan mənzillərin idarə olunması ilə bağlı dünyada mövcud olan yeni təcrübənin həyata keçirilməsi məqsədi daşıyır. Bilirsiniz ki, bir daha vurğulayıram, uzun illərdir Mənzil Məcəlləsi var, amma mənzillərin idarə olunması ilə bağlı vahid qayda, vahid təcrübə mövcud deyil. Təəssüf ki, bir çox hallarda vətəndaşlar mənzillərin idarə olunması ilə bağlı tikinti şirkətlərindən və ya kooperativlərdən asılı vəziyyətdə qalırlar. Amma qanun hələ 2009-cu ildən tələb edir ki, mənzil-tikinti kooperativi qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada ləğv edilməli və mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətinə çevrilməlidir. Hesab edirəm ki, bu yeni müddəa bu sahədə islahatlara təkan verəcəkdir. Ona görə də hörmətli həmkarlarımdan səs vermələrini xahiş edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun, Əli müəllim, təşəkkür edirəm. Qanun layihəsinin müzakirəsinə başlayırıq. Elmira Axundova.
E.Axundova. Çox sağ olun. Bu gün biz Mənzil Məcəlləsinə çox aktual və hətta mən deyərdim ki, gecikmiş dəyişikliklər edirik. Söhbət mənzil-tikinti kooperativlərinin idarə edilməsində mənzil mülkiyyətçilərinin daha yaxından iştirakından gedir. Bu zalda oturanların çoxu çoxmərtəbəli binalarda yaşayır və ya orada yaşayan yaxınlarından, o mənzillərdəki vəziyyətdən xəbərdardır. Hər yerdə vəziyyət, demək olar ki, eynidir. Bina inşa edilir. Onu inşa edən şəxs, əlbəttə, ümumi yığıncaq keçirmədən özünün qohumunu və ya etibar etdiyi şəxsi binaya komendant təyin edir. O da binanın saxlanması, zibilin daşınması, mənzillərin mühafizəsi, girişlərdəki işıq, liftin saxlanması, cari təmir və sair üçün sakinlərin razılığı olmadan aylıq ödəniş müəyyən edir. İnsafla desək, ödəniş o qədər də böyük deyil. Hər halda yeni tikilidə mənzil alan onu ödəmək qabiliyyətindədir. Bundan sonra komendantların əsl əzablı günləri başlayır. Bir çox sakinlər giriş və liftin saxlanması üçün, təmir üçün pul ödəməkdən illərlə yayınırlar. Hətta elələri var ki, bu və ya digər kooperativdə mənzil aldıqdan indiyə qədər bir qəpik də ödəməyiblər. Komendantların mənə dediklərinə görə, bəzi sakinlərin borcu 7–8 min manatadək qalxır. Belə olan halda faktiki olaraq komendant tam gücsüzdür. O, sakinləri yalnız alicənab və vicdanlı olmağa dəvət edə bilər. Onun suyu, işığı, qazı kəsmək səlahiyyəti yoxdur. Bir çox sakinlər deyirlər ki, sadəcə, prinsip xətrinə pul ödəmirlər. Çünki idarə edənlərə inanmırlar və düşünürlər ki, onlar o pulun yarısını ciblərinə qoyacaqlar. Bunda da həqiqət var. Nəticədə bütün çoxmərtəbəli binalarda sakinlərin, sadəcə, 30–40 faizi ödəniş edir. Bu pula isə binanı normal vəziyyətdə saxlamaq mümkün deyil. Buna görə hətta yaxın zamanlarda inşa edilmiş binalarımız görkəmsiz forma alırlar. Dağıdılmış girişlər, qırıq liftlər, binanın tökülmüş üz qatı və sair.
Ona görə yuxarıda deyilənlərlə əlaqədar mən Mənzil Məcəlləsinin yeni qaydalarını, xüsusən 141-1-ci maddəni alqışlayıram. Çünki burada çoxmənzilli binaların idarə edilməsi qaydasından danışılır. Hər şeydən əvvəl bina sakinləri ilə müqavilə bağlanması qaydasından danışılır. Bu müqavilələrdə mənzil-kommunal xidmətlər üçün vaxtlı-vaxtında ödənişlərin edilməsini nəzərdə tutan bəndlər və digər müddəalar qeyd oluna bilər. Bununla belə, 141-1.1-ci bənd məndə sual doğurur. Orada deyilir ki, çoxmənzilli binanın idarə edilməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydaya uyğun olaraq həyata keçirilir. Bakıda və digər regionlarda inşa edilən bütün çoxmənzilli binaların idarə edilməsi ilə bağlı müqavilə bağlanmır.
Birinci sualım, Əli müəllim, bundan ibarətdir ki, axı MTK-lar, əslində, heç bir icra hakimiyyəti orqanına tabe deyillər. Onlar müstəqildirlər. Qanunda deyilir ki, MTK-lar yekun nəticədə mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətlərinə çevrilməlidirlər. Onlar hansısa icra hakimiyyəti orqanına tabe olacaqlar? Deməli, MTK-dan sonra müştərək cəmiyyətlərin tabeliyi və hansısa yuxarı instansiya qarşısında maliyyə məsuliyyəti də lazımlı məsələdir. Maliyyə məsuliyyətini qanunda əks etdirmək lazımdır ki, sonradan belə suallar əmələ gəlməsin.
İkinci, bir çox hallarda hətta müqavilənin bağlanması vəziyyəti dəyişməyəcək. Çünki MTK-da sakinlər ilə müqavilə bağlanır, lakin onlar kağızda qalır. Binanın saxlanması üçün ödəniş etməyənləri ödəniş etməyə, komendantı isə öz vəzifələrini vicdan ilə icra etməyə məcbur edəcək real icra mexanizmi yoxdur. O sakinlərdən ödənişin alınması ancaq məhkəmə yolu ilə mümkündür. Bu isə bildiyiniz kimi, uzun və üzücü bir prosesdir. Bir çox idarə edənlər bu yola, sadəcə, müraciət etmirlər. Ümumiyyətlə, çoxmənzilli binalarda ümumi yığıncaqlar olmur. İdarəetmə ilə bağlı seçki keçirilmir. Normal sənədləşmə işləri də aparılmır. Bu məsələlər, mənə elə gəlir ki, Mənzil Məcəlləsində öz əksini tapmalıdır.
Köhnə çoxmənzilli binalarda, doqquzmərtəbələrdə vəziyyət daha acınacaqlıdır. O binalara girmək belə qorxuludur. Liftlər təhlükəlidir. MİS adlanan qurum bu binaların cari təmirindən uzaq düşüb. Sakinlər isə bu məqsəd üçün pul verməyə öyrəşməyiblər. Bir çoxlarının isə buna, sadəcə, vəsaiti yoxdur. Onlar qaz və işıq pulunu güc ilə çatdırırlar. Ona görə də bizim bir çox 5 və 9 mərtəbəli binalar bombardmandan zədə görmüş binalara bənzəyirlər. Onları sökmək hər hansı dəyişiklik etməkdən daha rahatdır. Kommunal-təsərrüfat sistemini yenidən qurmaqla problemi kökündən həll etmək lazımdır. Halbuki bu sistemi, həqiqətən, ağıl ilə qura bilən adama mən şəxsən Nobel mükafatı verərdim. Mən təklif olunan dəyişiklikləri, ümumiyyətlə, dəstəkləyirəm. Lakin hesab edirəm ki, bu kifayət etmir və Mənzil Məcəlləsinə daha radikal və daha müasir dəyişikliklər etmək lazımdır ki, bu sahədəki vəziyyəti yaxşılığa doğru dəyişmək mümkün olsun. Əli müəllim düz deyir ki, bu başlanğıcdır. Bu başlanğıcdan sonra digər dəyərli addımlar atmalıyıq. Diqqətinizə görə sağ olun.

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Sədri
O.Əsədov sədrlik edir

Sədrlik edən. Sağ olun. Çingiz Qənizadə.
Ç.Qənizadə. Təşəkkür edirəm. Mən həm öz fikirlərimi bildirəcəyəm, həm də komitə sədri ilə belə razılaşdıq ki, verilən suallara cavab verəcəyəm. Təbii ki, bu qanun çoxdan gözlənilirdi və 2009-cu ildən ümumiyyətlə, biz qanunu tətbiq etməyə çalışırdıq. Amma çox təəssüf ki, bu günə qədər müxtəlif səbəblərdən bu qanun işləmir. Təbii ki, burada MTK rəhbərlərinin xüsusi marağı var. Çünki onlar yığımlardan kifayət qədər gəlir əldə edirlər. Hətta elə yerlər var ki, hər kvadratmetrə 1–1.50 qəpik arasında vətəndaşlardan pul tələb olunur və xüsusilə də qeyd olunur ki, binanın yerləşdiyi yer daha gözəl yerdir, şəhərin mərkəzidir və sair. Amma kommunal xərclərin yığımında belə ayrı-seçkilik yoxdur. Yəni bu, təbii ki, özfəaliyyətdir və o da təəssüfedicidir ki, insanlar buna susmaqda davam edirlər. Amma bugünkü qanuna edilən dəyişikliklər, təbii ki, boşluğu dolduracaq və bir daha konkretliyi təmin edəcəkdir. Başqa bir məsələni qeyd eləyim. Biz mütləq nəzərə almalıyıq ki, əhalinin ödəmə qabiliyyətinin uyğunlaşdırılması həyata keçirilməlidir.
İkinci, vətəndaş, tutaq ki, Rusiyada və ya xarici ölkədə yaşayır. Yeni tikilən binadan mənzil alıb, qapısı bağlıdır, heç təmir də etdirməyib və bir neçə ildir, heç o binaya gəlmir. Amma MTK ondan kommunal xərclərini tələb edir. Elmira xanımın bayaq qaldırdığı 6–7 min tələb etmə məsələsi ən çox o insanlara şamil edilir. Bu da boşluqdur və belə ola bilməz. Binaya girib-çıxmadığı halda ondan minlərlə manat pul tələb olunur.
Burada Əli müəllim xahiş elədi ki, bu suala da cavab verək. Elmira xanım, 141-1-ci maddədə çoxmənzilli binaların idarə edilməsi qaydası dedikdə, burada qeyd olunur ki, o, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydaya uyğun olaraq həyata keçirilir. Bu müvafiq icra hakimiyyəti orqanı dedikdə, Nazirlər Kabinetinin qəbul etdiyi qaydalardan söhbət gedəcək və sözsüz ki, bu qanun qəbul edildikdən sonra mütləq Nazirlər Kabineti bu qaydanı təsdiq etməlidir. Belə olmasa, təbii ki, bu qanun işləməz.
Bir şeyi də deyim ki, qanunla nəzərdə tutulmadığı hallarda bu müqavilələrin əks olunması məsuliyyətə səbəb olur. Ona görə də 141-1.3-cü maddədə biz məsuliyyət anlayışını qoymuşuq.
Məlumat üçün deyim ki, mən çıxışdan əvvəl araşdırma aparmışdım. Bu günə qədər pilot qaydada ölkədə cəmi 43 mənzil müştərək cəmiyyəti fəaliyyət göstərir. Bu, pilot olaraq Binəqədi rayonu ərazisində tətbiq edilmişdir və bayaq dediyim kimi, olduqca azdır. Yəni minlərlə binaya baxanda, cəmi 43 belə bir müştərək cəmiyyətin yaradılması, təbii ki, olduqca azdır. Bir şeyi də deyim ki, qəbul etdiyimiz qanunun 141.2.1-ci maddəsində bu idarəçiliyin  3 formasını qeyd etmişik.
Birincisi, fərdi mülkiyyətçilikdən söhbət gedir. 141.2.2-ci maddədə müştərək cəmiyyətdən, 141.2.3-cü maddədə isə idarəedici təşkilatdan söhbət gedir. Yəni qanun imkan verir ki, bu binalar MTK-dan kənar 3 qaydada idarə edilsin. Belə hesab edirəm ki, olduqca vacib qanundur. Bu qanunun qəbulundan sonra onun işləməsi üçün həm müvafiq icra hakimiyyəti orqanları, həm də yerli strukturlar çalışmalıdırlar ki, bu sahədə MTK adı ilə insanlara qarşı aparılan soyğunçuluğa son qoyulsun. Təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun. Zahid Oruc.
Z.Oruc. Təşəkkür edirəm, hörmətli cənab Sədr. Burada çox haqlı olaraq sovet dövründən sonra həmin sahənin idarəedilməsinin çox mürəkkəb olduğunu, Azərbaycanda mənzil fondunun çox güclü bir yeniləşməyə məruz qaldığını, lakin bununla bərabər ona adekvat idarəetmə formalarının hələ ki tapılmadığını və hörmətli Əli müəllimin qeyd etdiyi kimi, indi bu yöndə çox mühüm addımlar atılmasının istənildiyini görməkdəyik. Mən çox yaxşı xatırlayıram ki, 2–3 il bundan öncə Mənzil Məcəlləsi ilə bağlı müəyyən dəyişikliklər gəlmişdi. Onda bu məsələlərə toxunuldu.
Hörmətli cənab Sədr, Siz də qeyd etdiniz ki, gerçəkdən də müvafiq komitələr birləşərək yeni bir Mənzil Məcəlləsi hazırlamalıdır. Çünki burada keçmişdə mülkiyyət forması çox fərqli olan, sonradan özəl mənzillərə çevrilən və bununla bərabər tariflərindən idarə olunmasına qədər bu prosesləri özündə ehtiva edən mükəmməl bir qanuna ehtiyac var. Çünki ən azı, Bakı çevrəsində mənzil-istismar sahələri kimi mövcud olan qurumlar yeni Mənzil Məcəlləsindən sonra tamamilə səlahiyyətsiz bir təşkilata çevriliblər. Amma ümumən götürdükdə bu yöndə irəliyə sürülən təşəbbüsləri bizim hər birimiz müsbət dəyərləndiririk. O zaman da mən burada qeyd eləmişdim ki, Rusiya kimi mühafizəkar bir ölkədə onlar artıq bu sahənin dövlətin çiynində daşınmamasını nəzərə alaraq çox mütərəqqi addımlar atmağa başlayıblar.
Xatırladım ki, hər il mənzil sahəsində infrastruktur problemlərin tənzimlənməsi üçün dövlət 500 milyon manatdan artıq vəsait ayırır. Amma bizim də hər birimizə bəllidir ki, bu danışdığımız anda müşahidə elədiyimiz yağış sularına qarşı mübarizəni hər hansı bir kənar qurum aparmır. Vətəndaşların özləri aparırlar. Hansısa bir təşkilat gəlib, binanın ümumi tavanına şifer və ya başqa qoruyucu qoymur. Belə olan təqdirdə biz düşünməliyik ki, necə edək, bu proses sürətlənsin. Bu özü bir idarəetmə formasıdır, mütəşəkkillikdir, yaxşı komandalı fəaliyyətdir. Bir-birini tanımayan qonşuları bir-birinə tanıtmaq vasitəsidir, ədalətli tarif siyasətidir. Üçüncü mərtəbədə yaşayan adam lift xərcini 19-cu mərtəbədə yaşayan adam ilə eyni ödəyə bilməz. Ödəməməlidir. Hətta birgirişli binalarımızda belə mühafizə sistemi yaratmışıq. Çox cavan oğlanlar da bəlli bir səbəbdən, işsizlik problemi üzündən gəlib ömürlərinin ən yaradıcı hissəsini bu binalarda keçirirlər. Halbuki kommunikativ müdafiə ilə bu işi görmək olardı. Sözüm onda deyil.
Məni bu problemlərin içində ən çox qayğılandıran yeni mənzillərdə qoyulan tariflərdir. Bizlər az qala öz evlərimizdə kirayəçi kimi qalırıq. 100 manat, 120 manat, 150 manat ödəyirik. Qapalı şəhərciklərdə 200 manatdan artıq tariflər müəyyənləşir. Bunu haradan tapıblar? Hansı əmsallar ilə bunu hesablayıblar? Mənzil özəldir. Onun içində adamın özü yaşayır. Bütün problemlərə görə də özü cavabdehlik daşıyır. Giriş hissənin təmizlənməsinə, liftdən istifadədə, bir də 5–10 ildən bir binanın ümumi zahiri eksteryerində hansısa bir təmir işlərinə ehtiyac ola bilər. Bu halda həmin tariflərin əsassız olduğunu biz görməkdəyik. Heç kimə də bəlli deyil, bizim ödədiyimiz vəsait normal bir qaydada dövlət büdcəsinə gedirmi? Buna heç şübhə də yoxdur ki, o səviyyədə getmir. Ona görə də bir tikinti təşkilatı azmış kimi hansı ki, bu binanı tikir, satır və müəyyən gəlir əldə edir, heç kim də buna qarşı deyil, bu yolla da pul yığılır.
Azərbaycanda öz canını tapşırmış, amortizasiya dövrünü başa vurmuş binalar yeniləri ilə əvəz olunur. Amma ondan sonrakı dövrdə onun idarə olunmasından da xeyli vəsait qazanırlar. Əvəzində o binaya heç nə qaytarmırlar. Ona görə də mən düşünürəm ki, maliyyə məsuliyyətindən tutmuş idarəçiliyə qədər bütün bu məsələləri tənzimləmək üçün yeni bir qanunumuza ehtiyac var. Bir daha söyləyirəm ki, hörmətli Əli müəllim çox peşəkar təqdimat verdi, bizim hər birimiz buna səs verəcəyik. Amma Azərbaycanda bu sahə hələ ki tənzimlənməmiş sahələrdən biri sayıla bilər. Düşünürəm ki, həmkarlarımızla bu işi yaxın gələcəkdə həll edəcəyik. Diqqətinizə görə sağ olun.
Sədrlik edən. Sağ olun. 4 nəfər millət vəkili qalıb. Təkid eləyən var?                     
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. Çox sağ olun, xahiş edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 13.47 dəq.)
Lehinə 88
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 88
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
Növbəti 30-cu məsələ İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqındadır. Buyurun, Əli Hüseynli.
Ə.Hüseynli. Çox sağ olun. İnzibati Xətalar Məcəlləsinə təklif olunan dəyişikliklər “Yol hərəkəti haqqında” Qanunda dəyişikliklər edilməsi barədə 2016-cı il 30 dekabr tarixli Qanuna uyğunlaşdırmaq məqsədi ilə təklif edilir. Belə ki, “Yol hərəkəti haqqında” Qanuna görə Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət qeydiyyatına alınmış nəqliyyat vasitəsi icarə və ya digər əşya hüquqlarına dair müqavilə, etibarnamə əsasında başqa şəxsə verildikdə müvafiq orqanlarda təkrar dövlət qeydiyyatından keçirilməlidir. Hazırda bu müddəa “Yol hərəkəti haqqında” Qanunda var. Bu müddəanın, eyni zamanda, İnzibati Xətalar Məcəlləsində də öz əksini tapması zəruridir. Səs vermənizi xahiş edirəm. 
Sədrlik edən. Xahiş edirəm, münasibət bildirək.
 
Səsvermənin nəticələri (saat 13.49 dəq.)
Lehinə 87
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 87
Nəticə: Qəbul edildi
                            
Çox sağ olun, qəbul edildi.
Növbəti məsələ “Təhsil haqqında” Qanunda dəyişikliklər edilməsi barədədir. Buyursun Bəxtiyar Əliyev.
B.Əliyev, Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsi sədrinin müavini.
Təşəkkür edirəm, cənab Sədr. “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda 3 dəyişiklik edilməsi nəzərdə tutulub. Qanunun 22.3-1-ci maddəsində deyilir: “Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi ali təhsil müəssisələri və ixtisaslar üzrə bakalavriat səviyyəsində birillik hazırlıq qrupları təşkil olunur”. Məlumdur ki, hər il ali məktəblərə təxminən 80–100 min gənc abituriyent müraciət edir, amma onların təxminən 35 faizi qəbul olunur. Yüksək balla kənarda qalanlar olur və növbəti ili gözləyirlər. Belə bir dəyişikliyin edilməsində məqsəd həmin gənclərin ödənişli hazırlıq qruplarına cəlb edilərək bir il onların hazırlığının daha da artırılması və sonradan müvafiq icra hakimiyyətinin müəyyən etdiyi qayda ilə qəbulun təşkilidir. Bu səbəbdən də növbəti dəyişiklik edilir.
Qanunun 26.2-ci maddəsi belədir: “Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinə, həmçinin hazırlıq qruplarına tələbə qəbulu biliyin qiymətləndirilməsi üzrə keçirilən imtahanlarda abituriyentlərin əldə etdikləri nəticələrə əsasən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada həyata keçirilir”. Yəni burada “həmçinin hazırlıq qruplarına” sözləri əlavə edilir. Tələbə qəbulu biliyin qiymətləndirilməsi üzrə keçirilən imtahanlarda abituriyentlərin əldə etdikləri nəticələrə əsasən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən həyata keçirilir. Dəyişiklik, sadəcə, burada “həmçinin hazırlıq qrupları”  sözlərinin bu maddəyə əlavə edilməsidir.
Növbəti dəyişiklik yeni bir maddənin əlavə olunmasıdır. “26.5-1. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi ali təhsil müəssisələri və ixtisaslar üzrə bakalavriat  səviyyəsində hazırlıq qruplarında tədrisin sonunda keçirilən buraxılış imtahanları nəticəsində müvəffəqiyyət qazanan tələbələr ali təhsil müəssisələrinin birinci kursuna qəbul olunurlar. Ali təhsil müəssisələrinin hazırlıq qruplarında tədrisin təşkili qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir”.
Burada bir məsələ də nəzərdə tutulub. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən həm qəbul qaydaları, həm də tədrisin təşkili qaydaları nəzərdə tutulur. Burada tam fikir ondan ibarətdir ki, həmin hazırlıq qruplarına ümumi qaydalar əsasında qəbul olunurlar, yəni test imtahanından keçdikdən sonra müvafiq qaydalara uyğun olaraq tədris təşkil olunur. Ən vacibi nədən ibarətdir? Bu hazırlıq qrupları bütün ali məktəblərdə deyil, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi ali təhsil müəssisələrində təşkil olunur, həm də ehtiyac duyulan ixtisaslar üzrə. Əsas da odur ki, maddi-texniki bazaları buna imkan verən ali məktəblərdə bu ixtisaslar üzrə ödənişli əsaslarla hazırlıq qrupları təşkil olunacaq. Bunun maliyyə tərəfi də həll edilir. Dövlət büdcəsindən heç bir maliyyə vəsaiti ayrılmır. Vətəndaşlar, yəni abituriyentlər özləri öz ödənişlərini etməklə müəyyən edilmiş qaydalar əsasında hazırlıq keçəcəklər və beləliklə, təhsilin hamı üçün əlçatanlığı təmin ediləcək. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm və xahiş edirəm, bu qanuna səs verəsiniz.
Sədrlik edən. Qanuna yazılanların sayını görəndə adamı vahimə basır. Birincisi, xahiş edirəm, 5 dəqiqəyə keçək. İkincisi, qanunda olan əsas məsələ, – mən bilirəm, komitədə də baxılıb, – xahiş edirəm, suallar formasında olsun ki, cavablandıraq və fikrimizi bildirək.  Bir də onu xahiş edirəm, kim ki “Təhsil haqqında” Qanunun 26.2-ci maddəsini oxumayıb, oxusun, sonra çıxış eləsin. Buyurun, Fazil Mustafa.
F.Mustafa. Hörmətli Sədr, hörmətli millət vəkilləri! Mən hesab edirəm ki, ən həssas sahələrimizdən biri bəlkə də təhsil sahəsidir. Son illərdə ən çox eksperiment keçirdiyimiz sahələrdən biri də təhsil sahəsidir. Dəfələrlə çıxışımda qeyd eləmişəm ki, azərbaycanlı tələbələrin, xüsusilə də oxumaq istəməyən, ancaq diplom üçün çalışan, yaxud da orta səviyyədə oxuyan, Ukraynanın, Türkiyənin ali məktəblərinə vəsait ödəyərək orada vaxtını öldürən tələbələrin Azərbaycana cəlb olunması vacibdir. Amma cəlb olunmanın mexanizmi, yolları müxtəlif ola bilər. Mən hesab etmirəm ki, hazırlıq qruplarının sovet dövründə olduğu formada təzədən bərpa olunması işin xeyrinə ola. Mənim fikrimcə, burada yeganə çıxış yolu təhsilə qəbulu asanlaşdırmaqdır. Qəbul prosesini asanlaşdırandan sonra orta səviyyədə olan, diplom üçün çalışan, bilik almağa çox da marağı olmayan tələbələr artıq Ukraynada, Türkiyədə və başqa ölkələrdə ödədiyi pulları burada ödəyəcəklər, ali təhsil müəssisələri də buradan pul qazanacaqlar, pul qazanandan sonra da müəllimə yaxşı maaş verəcəklər.
Ümumiyyətlə, təhsillə bağlı məsələnin geniş ictimai müzakirəyə buraxılmasının olduqca böyük əhəmiyyəti var. Orta təhsildə bizim keçirdiyimiz eksperimentlər böyük fəsadlar verməyə başladı. Bütün valideynlər, müəllimlər, ekspertlərin əksəriyyəti bildirir ki, dərslər sentyabrın 1-i başlayıb mayın 31-i qurtarmalıdır. Bunu eləmək əvəzinə götürüb iyunun 15-nə qədər dərsləri uzadıblar. Eksperiment baxımından deyirəm, yəni ayın 10-da dərslər yekunlaşır. O ölkələrdə bunu edirlər ki, orta məktəblərin hamısında kondisioner qoyulub, gəlirlər, avtobusla məktəbə aparırlar, təhsil əlçatan olur. Bizdə təhsildə kifayət qədər problemlər var. Valideynlər öz maşınları ilə, yaxud da sürücü tutaraq uşaqlarını məktəbə göndərirlər. Ona görə ictimai rəyi mütləq nəzərə almaq lazımdır.  Dərslər sentyabrın 15-i başlayacaq, istidirsə, bəs onda iyunun 15-nə niyə çəkdik?
Təhsil sahəsində müsbət işlər çoxdur, mən bunu dəstəkləyirəm. Amma elə absurd qərarlar var ki, bunun izahını verməkdə çətinlik çəkirlər. Boloniya sisteminə görə, başqa məsələlərə görə bir çox dəyişikliklər elədik, təsiri oldumu? İki-üç ali təhsil müəssisəsindən başqa reytinq qazanan ali təhsil müəssisəmiz olmadı. 600–700 bal toplayan tələbələrin seçimlərinə baxın. 3–4 universitetdən başqa Azərbaycanda seçim etmirlər, xaricə gedirlər. Ona görə də ictimaiyyətlə bu məsələlərin müzakirəsinə geniş ehtiyac var. Hazırlıq kursları yaradılırsa, onda tələbə qəbuluna nə ehtiyac var? Heç bir bal toplamadan hazırlıqdan gəlib keçəcək. Əvvəl imtahana girib, aşağı bal toplayıb, onsuz da savadsızdır, hazırlıq qrupları vasitəsilə digər universitetlərə buraxılacaqsa, xüsusi bir irəliləyiş baş verməyəcək ki? Bu baxımdan da qəbulu asanlaşdırmaq lazımdır. İnsanlar rahatlıqla qəbul olunsunlar. Çıxışı, diplom verməyi çətinləşdirmək lazımdır. 1000 nəfər girsin, universitetdə oxusun, pul ödəyir də, universitetin nə vecinə, amma diplom alma mərhələsində artıq yaxasından yapışsın ki, imtahan verməsən, səni buraxa bilmərəm, vəssalam.
Dünyada bu sistemdir. Dünyada 10 nəfər diplom alır. Avropada oxuyan yüzlərlə tələbəmiz var. O qədər pul ödəyirlər, 5–6 ildir oxuyurlar, Türkiyə universitetlərində 7 il oxuyan uşaqlar var, hələ də universiteti bitirə bilməyiblər.  Burada da, sadəcə, şöhrətpərəst cəmiyyət olduğuna görə valideyn deyir ki, oğlum Türkiyədə oxuyur, Avropada oxuyur, guya ki, təsəlli tapır. Neçə il oxuyacaq, ömür boyu oxumayacaq ki? Hacıbaba Bağırovun “Nuruşbala”sı var idi, on illərlə oxuyurdu. Ona görə də təhsil sistemində eksperimentləri dayandırmalıyıq, ümumi faydalı olan nə varsa, onu götürməliyik. Dərs müddəti məsələsinə də yenidən baxmalıyıq. Hesab edirəm ki, vətəndaşların marağını nəzərə almağımız vacibdir. Diqqətinizə görə sağ olun.
Sədrlik edən. Vahid Əhmədov, sualın var?
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. Buyur, Vahid müəllim.
V.Əhmədov. Çox sağ olun, Oqtay müəllim. Burada, əsasən, millət vəkillərini, ictimaiyyəti maraqlandıran bir məsələ var, faktiki olaraq testdənkənar qəbuldan söhbət gedir. Yəni hazırlıq kurslarını bitirən insanlar faktiki olaraq test imtahanından keçmirlər və birbaşa institutun birinci kursuna daxil olurlar. Yəqin söhbət bundan gedir. Ona görə də mən hesab edirəm, bu məsələyə Bəxtiyar müəllim aydınlıq gətirməlidir ki, biz bilək. Əgər testdənkənar qəbuldan söhbət gedirsə, bu başqa məsələ, xeyr, əgər hazırlıq kurslarını qurtarandan sonra təzədən gedib, test imtahanı verib, instituta qəbul olacaqsa, bu tamam başqa məsələdir. Buna aydınlıq gətirmək lazımdır.
Sədrlik edən. Mən də aydınlıq gətirə bilərəm. Qanun layihəsini diqqətlə oxumusunuz? Mən sualı boş yerə vermədim. 26.2-ci maddəyə “həmçinin hazırlıq qrupları” sözləri əlavə olunur. Bu, qanuna edilən əlavədir.
İkinci, burada heç yerdə yazılmayıb ki, hazırlıqdan birbaşa instituta girəcək. Burada açıq yazılır ki, tədrisin sonunda keçirilən buraxılış imtahanları nəticəsində müvəffəqiyyət qazanan tələbələr ali təhsil müəssisələrinin birinci kursuna qəbul olunurlar. Ali təhsil müəssisələrinin hazırlıq qruplarında tədrisin təşkili qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir. Bu “müvafiq icra hakimiyyəti orqanı”nı da müəyyən eləyən cənab Prezidentdir. Qanun layihəsində də yazılır. Bu bizim predmet deyil, yazılır ki, buraxılış imtahanını müvafiq icra hakimiyyəti müəyyən edəcək. Biz bunu qanunda yazmırıq ki, universitet keçirəcək, kim keçirəcək. Cənab Prezident təyin edəcək ki, kim keçirəcək, hansı formada keçirəcək. Burada başqa bir şey yoxdur ki... Hər yerdə səs salıblar ki, institutda müəllimlər keçirəcək. Birincisi, müəllimlərimizə nə olub? Niyə müəllimləri şərləyirik? Söhbət qanundan, onun məğzindən, mənasından gedir.
Bu il orta məktəbi 78 min şagird qurtarıb. Bir il qabaq 80 neçə min idi, ondan qabaq 90 neçə min idi. İndi baxaq görək ki, bunlardan nə qədəri instituta girib, nə qədəri kənarda qalıb. 40 min tələbə kənarda qalıb. 40 min tələbənin təkcə keçən il 20 mini Dağıstanın, Ukraynanın və digər ölkələrin universitetlərinə girib. Bunu eyni qaydada hazırlıq kurslarında eləmək, onların orada xərclədiklərini burada xərclədib, imtahan keçirib qəbul etmək qəbahətdir?  Niyə hər şeyə pis gözlə baxırıq? Ona görə, xahiş edirəm, qanun layihəsini diqqətlə oxuyun. Qanun layihəsində yazılır: “müvafiq icra hakimiyyəti”. Onu da nə sən, nə mən, nə də Milli Məclis təyin eləyir. Söhbət bundan gedir. Niyə belə problem yaradırıq? Kim təkid eləyir?
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. Qüdrət Həsənquliyev.
Q.Həsənquliyev.  Təşəkkür edirəm, Oqtay müəllim. Mən Sizin dediklərinizlə razıyam, Oqtay müəllim. Vaxtilə mən də bu məsələni qaldırmışdım ki, azərbaycanlı uşaqlar gedirlər, xarici ölkələrdə heç də yüksək reytinqi olmayan universitetlərdə oxuyurlar. Ölkədən çoxlu valyuta çıxır, valideynlər əziyyət çəkirlər. İndi də bilirsiniz ki, valyuta almaq üçün daha çox vəsait xərclənməlidir və sair. Ona görə də mən bunu alqışlayıram. Qanunda da açıq qeyd olunur ki, hazırlıq kurslarına testlə daha yuxarı bal toplayıb, müvafiq universitetlərə daxil ola bilməyən şəxslər qəbul olunacaqlar.
Oqtay müəllim, mənim narahatçılığım başqa məsələdəndir. Ona görə söz aldım. Qanunda qeyd olunur ki, hazırlıq kursları müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi ali təhsil müəssisələrində açılacaq. Mən hesab edirəm ki, bu səlahiyyət universitetlərə verilməlidir. Burada, 22.3-1-ci maddədə, Bəxtiyar müəllim, belə yaza bilərdik ki, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırmaqla ali təhsil müəssisələri tərəfindən hazırlıq kursları açılır. Amma belə çıxır ki, müvafiq icra hakimiyyəti, tutaq ki, Təhsil Nazirliyi bu hüququ istədiyi universitetə verəcək.
Mən, Oqtay müəllim, bir məsələni bizim millət vəkillərinin diqqətinə çatdırmaq istəyirəm. Biz tələbələrin sayına görə region dövlətlərin hamısından geri qalırıq. Misal üçün, mən adi rəqəmlər göstərmək istəyirəm. Hazırda Ermənistanda 92558 tələbə var, əhalisinin sayı isə 2,9 milyondur. Gürcüstanda 109 min 530 tələbə var, əhalisinin sayı 3,7 milyondur. Azərbaycanda 150 min tələbə var, əhalisinin sayı 10 milyondur. Yəni biz tələbələrin sayına görə 2,5–2,7 dəfə region ölkələrindən geri qalırıq.
Düzdür, 1990-cı illə müqayisədə Azərbaycanda tələbələrin sayı 2 dəfə artıb. Məsələn, 1990-cı ildə 70–75 min tələbə vardısa, indi 150 mindir. Amma qeyd etmək istəyirəm ki, bu rəqəm olduqca aşağıdır. Həm də istər fəlsəfə doktorlarının, istərsə də elmlər doktorlarının sayına görə region dövlətlərindən geri qalırıq. Bundan başqa nəyi qeyd etmək istəyirəm. Hazırlıq kurslarını, dediyim kimi, bütün ixtisaslar üzrə açmaq lazımdır. Bu imkan verəcək ki, universitetlərdə təhsil haqları da azaldılsın. Yəni müəllimlərin əmək haqqı artırılsın.
Oqtay müəllim, mən başqa vacib bir məsələni də qaldırmaq istəyirəm, bunu Təhsil Nazirliyi ilə həll eləyə bilərik. Sözün düzü, Təhsil Nazirliyinin illik hesabatını jurnal şəklində buraxıblar. İstərdim ki, bu, bütün millət vəkillərinə paylansın. Doğrudan da, təhsilin dünya təcrübəsinin öyrənilməsi və tətbiqi istiqamətində Təhsil Nazirliyi tərəfindən çox iş görülüb. Amma, –  burada Fazil bəy neqativ hal kimi qeyd elədi, – təhsilin müddəti niyə artırılır? İnkişaf etmiş bütün ölkələrdə yay tətilinin müddəti 45 gündür. Məsələn, mən Britaniyada idim, iyun ayı idi, bütün uşaqlar dərsə gedirdilər. Yəni 3 ay 15 gün uşaqları təhsildən ayırmaq düzgün deyil, uşaqların təhsil vərdişləri itir. Doğrudan da, bu müddət həddindən artıq çoxdur. Bu müddətin qısaldılmasına çox böyük ehtiyac var.
Başqa bir məsələ. Yüksək bal toplayıb, amma Azərbaycanda universitetə girə bilmədiyi üçün Oqtay müəllim, Siz də qeyd etdiniz, 20 min uşaq başqa ölkələrə gedib. Halbuki o universitetlərdə təhsilin səviyyəsi bizim universitetlərin təhsil səviyyəsindən elə də yüksək deyil. Keçid balı toplayan uşaqların yenidən Azərbaycana qaytarılması üçün bu köçürtmə prosesini də asanlaşdırmaq lazımdır ki, onlar geri gəlsinlər, öz universitetlərimizdə oxusunlar. Bir də sonda mən hesab edirəm ki, bu keçid balı deyilən məsələ də ləğv olunmalıdır. Əgər universitetlərdə boş yerlər varsa, siyahıda daha çox bal toplamış uşaqlar həmin universitetlərə daxil olmalıdırlar. Ona görə də bu keçid balı məsələsinə, hesab edirəm ki, diqqət yetirmək lazımdır. Diqqətinizə görə çox sağ olun.
Sədrlik edən. Bizim ən böyük bəlamız odur ki, biz hər yerdə bir şey görəndə onun arxasında korrupsiya axtarırıq. Hər hansı bir yaxşı fikir olanda da onun arxasında nə isə axtarırıq. O yaxşının dalınca getmirik ki, bu yaxşıdır, qoy işləsinlər, bəlkə daha da qabağa gedəcəyik. Bizim dərdimiz budur. Əgər başqa sual yoxdursa, xahiş edirəm, qanun layihəsinə münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 14.08 dəq.)
Lehinə 87
Əleyhinə 3
Bitərəf 1
Səs vermədi 0
İştirak edir 91
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, çox sağ olun.
Əgər etiraz etmirsinizsə, fasiləsiz işləyək.
Yerdən. (Eşidilmir.)
Sədrlik edən. Günün növbəti, 32-ci məsələsi Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında qanun layihəsidir. Keçən iclasda biz sizlərlə bir yerdə bu qanunu bəzi məsələlərə aydınlıq gətirmək üçün saxladıq. İndi o məsələ həllini tapıb. Buyursun Eldar Quliyev.
E.Quliyev, Milli Məclisin Aqrar siyasət komitəsi sədrinin müavini.
Çox sağ olun, cənab Sədr. Hörmətli millət vəkilləri, Milli Məclisin may ayının 31-də keçirilən iclasında Torpaq Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı hörmətli həmkarlarım Fazil Mustafa, Çingiz Qənizadə və Qənirə xanım Paşayeva tərəfindən təkliflər olmuşdu. Hörmətli Sədrimiz cənab Oqtay Əsədovun tapşırığına əsasən məsələ layihə müəllifi ilə araşdırılmış və “ictimai çimərlik” sözlərindən sonra mötərizədə terminin anlayışı verilmişdi. Sizə təklif olunan bu layihədə dəyişikliklər aşağıdakı kimidir. “Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi xüsusi əhəmiyyətli dövlət obyektlərinin hasarları” sözləri istisna olmaqla bu maddənin ikinci cümləsi uyğun olaraq “ictimai çimərlik” sözləri ilə əvəz olunur. Layihədə edilən düzəlişlə bağlı qaldırılan məsələlər həllini tapdığına görə həmkarlarımdan layihəyə səs vermələrini xahiş edərdim.
Sədrlik edən. Arzuladığınız əlavələr də yerinə düşdü. Başqa fikir yoxdursa, xahiş edirəm, münasibət bildirək. 
 
Səsvermənin nəticələri (saat 14.10 dəq.)
Lehinə 85
Əleyhinə 1
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 86
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
33-cü məsələ “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Qanunda dəyişiklik edilməsi barədədir. Buyursun Ziyad Səmədzadə.
Z.Səmədzadə. Hörmətli cənab Sədr, hörmətli millət vəkilləri! “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə qanun layihəsi Mərkəzi Bankın fəaliyyətindən daha məqsədli və səmərəli istifadəni təmin etmək məqsədi ilə hazırlanmışdır. “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Qanunun 12.2-ci maddəsinin qüvvədə olan mətninə görə kapital ehtiyatları formalaşdırıldıqdan (qanunun 10.3-cü maddəsinə görə Mərkəzi Bankın kapital ehtiyatları onun nizamnamə fondundan az olmamaq şərti ilə hesabat ilinin mənfəətindən ayırmalar hesabına formalaşdırılır) sonra reallaşdırılmış mənfəətin sərbəst qalığı dövlət büdcəsinə köçürülür. Təklif olunur ki, daha məqsədli istifadəni təmin etmək üçün bu vəsait, yəni mənfəətin sərbəst qalığı qanunla müəyyən edilmiş qaydada dövlət zəmanəti üzrə borc öhdəliklərinin yerinə yetirilməsini təmin etmək üçün “Büdcə sistemi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq yaradılan məqsədli büdcə fonduna köçürülsün. Bununla da Mərkəzi Bankdan dövlət büdcəsinə keçirilən vəsaitin təyinatlı və konkret məqsədlər üçün istifadə oluna bilməsi təmin ediləcəkdir. Qanun layihəsi komitədə müzakirə olunub, millət vəkillərindən bu qanun layihəsinə müsbət münasibət bildirmələrini xahiş edərdim.
Sədrlik edən. Yəqin, aydın oldu ki, bu vəsait fondlara köçürülür, yəni dövlət borclarına aid məsələlərdir. Xahiş edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 14.13 dəq.)
Lehinə 90
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 91
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
Gündəliyin 34-cü məsələsi Gömrük Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqındadır. Buyursun Ziyad Səmədzadə.
Z.Səmədzadə. Hörmətli millət vəkilləri, qanun layihəsi gömrük işi sahəsində rəsmiləşdirmənin, sənədlərin və məlumatların gömrük orqanlarına təqdim olunmasının təkmilləşdirilməsi, o cümlədən gömrük orqanlarına elektron formada müraciət imkanlarının genişləndirilməsi, habelə bir sıra normaların dəqiqləşdirilməs məqsədi ilə hazırlanmışdır. Sizə də məlumdur ki, digər iqtisad sahələrdə olduğu kimi, gömrük sistemində də islahatlar həyata keçirilir və maksimum vətəndaş-məmur münasibətlərinin azaldılmasına yönəldilən elektron sistemlər tətbiq olunur. Hesab edirik ki, nəzərdə tutulan dəyişikliklər bu islahatların səmərəsinin daha da artmasına imkan verəcəkdir. Ona görə millət vəkillərindən bu qanun layihəsinə də səs vermələrini xahiş edərdim.
Sədrlik edən. Xahiş edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 14.14 dəq.)
Lehinə 91
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 92
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
35-ci məsələ Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqındadır. Ziyad müəllim, buyurun.
Z.Səmədzadə. Hörmətli millət vəkilləri, “Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” 2016-cı il 16 dekabr tarixli Qanun ilə ticarət festivalları dövründə fiziki şəxslər tərəfindən Azərbaycan Respublikasının ərazisində alınmış istehsal, yaxud kommersiya məqsədləri üçün nəzərdə tutulmayan mallara görə ödənilmiş ƏDV-nin qaytarılması nəzərdə tutulmuş və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2017-ci il 20 fevral tarixli Fərmanı ilə müvafiq qayda təsdiq edilmişdir.
Təklif olunan dəyişikliklər ticarət festivalları dövründə fiziki şəxslər tərəfindən Azərbaycan Respublikasının ərazisində alınmış istehsal, yaxud kommersiya məqsədləri üçün nəzərdə tutulmayan mallara görə ödənilmiş əlavə dəyər vergisinin qaytarılması üçün mexanizmləri dəqiqləşdirir və bu məqsədlə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən elektron vergi hesab-fakturasının vahid formasının təsdiq edilməsini nəzərdə tutur. Millət vəkillərinə məlumdur ki, bu yaxınlarda başa çatmış ticarət festivalı bu kimi dəyişikliklərin müsbət təsir etdiyini bir daha sübut etdi. Ona görə də millət vəkillərindən xahiş edərdim ki, bu qanun layihəsinə də müsbət münasibət bildirsinlər.
Sədrlik edən. Xahiş edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 14.16 dəq.)
Lehinə 94
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 94
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
Növbəti 36-cı məsələ “Dövlət qulluğu haqqında” Qanunda dəyişikliklər edilməsi barədədir. Buyursun Əli Hüseynli.
Ə.Hüseynli. Çox sağ olun, cənab Sədr. Bu layihə Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsi tərəfindən təqdim olunmuşdur. Məsələ bundadır ki, Ali Məhkəmə ali kateqoriya dövlət orqanı sırasına daxil edilsə də, Məhkəmə-Hüquq Şurasının Aparatı birinci kateqoriya dövlət orqanı kimi qalmışdı və bu da bir uyğunsuzluq idi. Məhz bu uyğunsuzluğu aradan qaldırmaq məqsədi ilə Məhkəmə-Hüquq Şurasının təklifi tərəfimizdən nəzərə alınmış və Məhkəmə-Hüquq Şurasının ali kateqoriya dövlət orqanı kimi müəyyən edilməsi ilə bağlı layihə təqdim olunmuşdur.
Hörmətli cənab Sədr, həmkarlarımın da diqqətinə çatdırmaq istəyirəm ki, bununla bağlı, eyni zamanda, Maliyyə Nazirliyinin də 2017-ci il 15 may tarixli müsbət rəyi nəzərə alınmışdır. Səs verilməsini xahiş edirəm.
Sədrlik edən. Xahiş edirəm, münasibət bildirək.
 
Səsvermənin nəticələri (saat 14.18 dəq.)
Lehinə 92
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 1
İştirak edir 93
Nəticə: Qəbul edildi

Çox sağ olun, qəbul edildi.
37-ci məsələ “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Qanunda dəyişikliklər edilməsi barədədir. Əli müəllim, buyurun.
Ə.Hüseynli. Çox sağ olun, hörmətli cənab Sədr. Bu layihə də bizim komitə tərəfindən təqdim olunub. Çünki Məhkəmə-Hüquq Şurasından təklif daxil olmuşdu. Təklifin mahiyyətini qısaca qeyd etmək istəyirəm. Təkhakimli rayon məhkəmələrinin hakimi faktiki olaraq sədrin funksiyalarını həyata keçirsə də, onun sədrlik səlahiyyətinin müddəti və sədrlik fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi müəyyən olunmamışdı və bununla əlaqədar olaraq tərəfimizdən “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Qanunun 23-cü maddəsinə rayon, şəhər məhkəməsi bir hakimdən ibarətdirsə, həmin hakimin, eyni zamanda, bu məhkəmənin sədri təyin olunmasını nəzərdə tutan müvafiq dəyişiklik təklif olunmuşdur. Əslində, cənab Sədr, bu, təcrübədə mövcuddur, amma qanunda öz əksini tapmamışdır. Səs verilməsini xahiş edirəm.
Sədrlik edən. Xahiş edirəm, münasibət bildirək.

Səsvermənin nəticələri (saat 14.19 dəq.)
Lehinə 90
Əleyhinə 0
Bitərəf 0
Səs vermədi 0
İştirak edir 90
Nəticə: Qəbul edildi
 
Çox sağ olun, qəbul edildi.
Nəhayət, bugünkü gündəliyin son məsələsi, 38-ci məsələ İşsizlikdən sığorta haqqında qanun layihəsidir. Bu, birinci oxunuşdur, xahiş edirəm, nəzərə alıb konseptual münasibət bildirəsiniz. Buyurun, Hadi müəllim.
H.Rəcəbli, Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri.
Hörmətli cənab Sədr, hörmətli deputat həmkarlarım! Bazar münasibətləri şəraitində işsizlikdən müdafiə sistemi sosial-iqtisadi məsələlərin həllində, əmək hüquqlarının qorunmasında, əmək ehtiyatlarının keyfiyyətcə yaxşılaşdırılmasında sosial ədalətin, ictimai birliyin və sabitliyin təmin edilməsinə yönəldilmiş dövlət siyasətinin əsas elementlərindən biridir. Dünyada işsizlikdən sığorta sistemi bu və ya digər formada 72 ölkədə fəaliyyət göstərir. Bu ölkələrin hər birində işsizlikdən sığorta sistemi dövlətin iqtisadi potensialından, əmək bazarının vəziyyətindən, işsizliyin xüsusiyyətlərindən, aztəminatlı ailəyə münasibətdə digər sosial proqramların mövcudluğu vəziyyətindən və sair hallardan asılı olaraq yaradılmışdır. Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, bu məsələlər möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin vaxtaşırı çıxışlarında, tövsiyələrində və bizim qoşulduğumuz beynəlxalq konvensiyalarda daim gündəmə gəlib və bununla bağlı müvafiq tövsiyələr verilib. Təkcə onu demək kifayətdir ki, layihə qəbul olunandan sonra bu məqsəd üçün yığılan sığorta ödənişinin ümumi həcmi 90 milyon manat təşkil edəcəkdir və bu hesabdan da 30 min işsizə, yəni 2016-cı ildəkindən 3 dəfə çox insana vəsait ödəniləcəkdir.
Diqqətinizə təqdim olunan qanun layihəsinin əsas məqsədi işçinin iş yerini itirdiyi andan onun  üçün yeni iş yeri yarananadək olan dövrdə itirilmiş gəlirlərinin tam və ya qismən kompensasiya edilməsi və əmək bazarına təkrar qaytarılmasına kömək göstərilməsidir. Sistemin səmərəliliyi bu iki əsas komponentin qarşılıqlı və əlaqəli fəaliyyətindən asılıdır.
Qanun layihəsi 4 fəsil, 26 maddədən ibarətdir. Layihənin preambulası onun mahiyyətini birbaşa açıqlayır.  1-ci fəsil ümumi müddəaları nəzərdə tutur. Bu fəsildə əsas anlayışlar, işsizlikdən sığortanın məqsədi və əhatə dairəsi, hüquqi əsasları və prinsipləri ilə bağlı müddəalar təsbit edilmişdir. 2-ci maddədə ehtiva olunan 18 anlayışın hər biri milli qanunvericilik sisteminə tanışdır.
2-ci fəsil “İşsizlikdən sığortanın subyektlərinin hüquq və vəzifələri” adlanır. Sığortaolunanın, sığortaedənin və sığortaçının hüquq və vəzifələrinin müəyyənləşdirilməsi hər biri ayrı-ayrı maddələr olmaqla təsbit edilmişdir. Müvafiq olaraq burada sığorta olunanın hüquqları vəzifələrindən, sığortaedənin vəzifələri isə hüquqlarından kəmiyyət və səlahiyyət etibarilə daha genişdir. Sığortaçının hüquq və vəzifələri arasında isə balans qorunmuşdur.
3-cü fəsil “İşsizlikdən sığorta üzrə qeydiyyat, sığorta haqqının və ödənişinin tənzimlənməsi” adlanır. Fəslin bu adla getməsi işsizlikdən sığorta məsələlərinin mahiyyət baxımından daha mühüm müddəalarının məhz bu fəsildə yer alması ilə əlaqədardır. Bu fəsildə əmək münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsi, muzdlu əmək fəaliyyətinin stimullaşdırılması məqsədi ilə yalnız işəgötürənlə əmək müqaviləsi bağlamış işçilərin işsizlikdən sığorta sistemi ilə əhatə olunması nəzərdə tutulur. 3-cü fəsildə diqqət çəkən maddələrdən biri də 8-ci maddədir ki, bu maddədə sığorta haqları işəgötürənlər və işçilər arasında bərabər bölünərək işçinin əmək haqqının 0,5 faizi və hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 0,5 faizi miqdarında nəzərdə tutulmuşdur. Bu da həmin sistemi tətbiq edən ölkələr üzrə ən aşağı göstəricilərdən biridir.
Qeyd etmək lazımdır ki, işsizlikdən icbari sığorta sisteminin tətbiqi nəticəsində hazırda bu sahəyə yönəldilən mövcud maliyyə axınlarının istiqaməti dəyişdiriləcəkdir. Nəticədə yeni sistemin tətbiqi dövlət büdcəsi üçün əlavə maliyyə yükü yaratmayacaq, əksinə, müəyyən qənaətə şərait yaradacaqdır. Belə ki, dövlət büdcəsindən maliyyələşən müəssisə və təşkilatların əməyin ödənişi fondunun təxminən 3 milyard manat təşkil etdiyi nəzərə alınaraq təşkilatlar üçün işsizlikdən icbari sığorta üzrə nəzərdə tutulmuş sığorta tariflərinin 0,5 faizinin tətbiqi nəticəsində sığorta haqqı üçün 15 milyon manat məbləğində vəsait sərf olunacaqdır. Göründüyü kimi, yeni sistemin tətbiqi üçün dövlət büdcəsindən sığorta haqqı kimi sərf olunacaq vəsait hazırda bu məqsədlərə ayrılmış təxminən 17,6 milyon maliyyə vəsaitindən azdır.
Layihədə diqqət yetirilməli digər bir maddə “Sığorta ödənişinin təyin edilməsi şərtləri və müddəti” adlanan 13-cü maddədir. Bu maddədə işsizlikdən sığorta sistemi işsiz vətəndaşları uzun müddət sığorta ödənişi almağa deyil, əksinə, onların ixtisaslarını, təhsillərini, peşəkarlıqlarını artırmaqla yenidən əmək bazarına qaytarılmasını stimullaşdırır. Layihədə sığorta ödənişinin ilkin müraciət zamanı 6 ay, təkrar müraciət zamanı isə 3 ay müddətinə təyin edildiyi, bir şəxs üçün sığorta ödənişinin verilmə müddətinin ilkin müraciət zamanı sığorta ödənişi təyin edildiyi aydan sonrakı 24 ay ərzində 9 aydan artıq olmadığı, eləcə də növbəti dəfə yenidən sığorta ödənişi təyin olunması üçün ən azı növbəti 12 ay sığorta stajının tələb olunduğu təsbit olunmuşdur.
Mən, Oqtay müəllim, bu müddəaları bir-bir səsləndirə bilərəm, amma vaxt almamaq üçün bir fikrimi qeyd etmək istəyirəm ki, burada təkcə məqsəd sığorta ödənişindən ibarət deyil. Məqsəd o deyil ki, vətəndaş işsiz qalanda onu vəsaitlə təmin edək. Burada başlıca məqsəd məşğulluq xidmətlərinin  işini bir az da canlandırmaq və məşğulluq xidmətlərinə imkan yaratmaqdır ki, onlar həm yeni iş yerləri axtarıb işsizə təqdim etsinlər, eyni zamanda da yeni iş yerlərinin yaradılmasında fəal iştirak etsinlər.
Mən digər mühüm məsələləri ehtiva edən 4-cü fəslin çox vacib bir maddəsi üzərində dayanmaq istərdim. “Sığorta vəsaitləri hesabına maliyyələşdirilən tədbirlər” adlanan 19-cu maddədə sığorta vəsaitlərinin işsizlikdən sığorta ödənişləri ilə yanaşı, aşağıdakı fəal məşğulluq tədbirlərinə yönəldilməsi də nəzərdə tutulmuşdur. Mən bunları oxumaq istəyirəm. Peşə hazırlığı və əlavə təhsilin təşkili, peşəyönümünə dair məsləhət xidmətlərinin göstərilməsi, haqqı ödənilən ictimai işlərin təşkili, əmək yarmarkalarının və əmək birjalarının təşkili, özünüməşğulluğa kömək göstərilməsi, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada sığortaedənlərlə birlikdə sığortaolunanların əmək haqqının maliyyələşdirilməsi. Sosial müdafiəyə xüsusi ehtiyacı olan və işə düzəlməkdə çətinlik çəkən vətəndaşların məşğulluğunun təmin olunması üçün əlavə iş yerlərinin və ixtisaslaşdırılmış müəssisələrin yaradılması və məqsədli proqramların həyata keçirilməsi. Qanunla əmək hüququnun həyata keçirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş digər aktiv tədbirlər. Bu fəslin 20-ci maddəsi sığorta vəsaitlərinin, növbəti 21–24-cü maddələri isə işsizlikdən sığorta vəsaitlərini, mənbələrini, işsizlikdən sığorta üzrə uçot və hesabatı, müvafiq icra hakimiyyəti orqanına ayırmaları və qanunun pozulmasına görə məsuliyyət tədbirlərini nəzərdə tutur.
Bütövlükdə hesab edirəm ki, bu qanun bazar münasibətləri şəraitində  işsizlikdən müdafiə sisteminin inkişafı baxımından çox əhəmiyyətli bir sənəddir. Bu sahədə mövcud olan boşluqları dolduracaq və  sosial müdafiəni daha da gücləndirəcəkdir. Deputat həmkarlarımdan layihəyə səs vermələrini xahiş edirəm. Diqqətinizə görə minnətdaram.

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi
Sədrinin birinci müavini Z.Əsgərov sədrlik edir

Sədrlik edən. Sağ olun, Hadi müəllim. Buyurun, əyləşin.  Qanun layihəsinin müzakirəsinə başlayırıq. Qüdrət Həsənquliyev, buyurun.
Q.Həsənquliyev. Çox sağ olun, təşəkkür edirəm, Ziyafət müəllim. Hadi müəllimə hamımızın hörməti var və qanunun da hazırlanmasında zəhməti olan hər kəsə mən öz minnətdarlığımı bildirirəm. Amma düşünürəm ki, bu qanunun Azərbaycanda qəbul olunmasına ehtiyac yoxdur. Ona görə ki, Hadi müəllim də qeyd etdi, qanunun əsas məqsədi sığorta verməkdən daha çox məşğulluq idarələrini canlandırmaqdır. Amma mən düşünürəm ki, bu həm də sığorta təşkilatlarına pul qazandırmaqdır. Burada qanunda qeyd olunur ki, əgər məşğulluq idarəsi hər hansı bir sığorta olunmuş şəxsə 2 dəfə iş təklif edirsə, o da onu qəbul etməkdən imtina edirsə, həmin şəxsə sığorta ödənilmir. Sonra, birinci dəfə 6 ay, sonra 3 ay müddətinə sığorta tətbiq olunur.
Bundan başqa, Ziyafət müəllim, Azərbaycanda, – bizim millət vəkilləri bu işin içərisindədirlər, bilirlər, – vətəndaşların əmək haqlarından sosial fondlara ödəmələrə 49 faiz tutulur. Azərbaycanda “qara mühasibatlıq” var. Ona görə, bir çox idarə, müəssisə və təşkilat rəhbərləri, şirkət rəhbərləri işçilərlə əmək müqavilələri imzalamırlar. Çünki 49 faiz həddindən artıq yüksəkdir. İndi gəlib, bir də işsizliyə görə sığorta ödəsə, bu bir az da artacaq. Ona görə də düşünürəm ki, indiki dövrdə, yəni əhalinin gəlirlərinin kifayət qədər yüksək olmadığı bir dövrdə işçiləri götürüb sığortalasaq, bu, vəziyyəti yaxşılaşdırmayacaq, əksinə, bir az da korlayacaq. Azərbaycanda insanlar avtomobillərini sığorta edirlər, sığorta şirkəti gəlib deyir ki, filan qədər sənə pul verirəm. Tutaq ki, avtomobilin təmiri üçün 5 min manat lazımdır, deyir ki, sənə 3 min 500 verirəm. İstəyirsən qəbul et, istəmirsən get, məhkəməyə ver. Məhkəmə də, bilirsiniz,  uzunmüddətli bir araşdırma aparır, müxtəlif prosedurlar və sair olur, camaat da bunu etdirə bilmir. İndi gərək işsizliyə görə də sığorta ödəyə. Ona görə düşünürəm ki, bu qanun müzakirədən çıxarılmalıdır, çünki Hadi müəllim inciməsin, sırf sığorta şirkətlərinin maraqlarına xidmət edən bir qanundur. Sağ olun.
Sədrlik edən. Əflatun Amaşov.
Ə.Amaşov. Hörmətli Ziyafət müəllim, hörmətli həmkarlar, əziz media nümayəndələri! Mən də İşsizlikdən sığorta haqqında qanun layihəsi ilə bağlı fikirlərimi bölüşmək istərdim. Hesab edirəm ki, bu qanun ölkəmizin əmək, ümumən, sosial münasibətlər sisteminə yeni baxış və nəfəs gətirəcəkdir. Eyni zamanda, qarşılıqlı məsuliyyət kateqoriyalarını dəqiqləşdirəcəkdir. Mediadan bununla bağlı müəyyən fikirlərlə tanışam, əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri cənab Səlim Müslümovun açıqlamaları da olub. Cənab nazir məsələni öz çıxışlarında ətraflı izah edib. Qanun ona görə vacibdir ki, əmək bazarı qlobal böhranın təsirinə ən tez məruz qalan sahədir. Burada sabitliyin qorunması dövlətin vəzifəsidir. Əlbəttə, ölkəmizdəki məlum böhranın fəsadları müəyyən qədər aradan qalxıb. Ancaq biz uzunmüddətli, təsirli perspektivliyi düşünməliyik. Qanun layihəsi həm də bu baxımdan kifayət qədər zəruridir.
Bildiyimiz kimi, ölkəmizdə qeyri-formal əmək münasibətləri problemi hələ də yaşanmaqdadır. Nə qədər mübarizə aparılsa da, belə hallar qalmaqdadır. Az öncə  bu qanunun sosial münasibətlər sistemini, əmək münasibətlərini yeni məcraya yönəldəcəyini təsadüfən vurğulamadım. Bu sistem qabaqcıl beynəlxalq təcrübəyə əsaslanır. Layihədə açıq şəkildə göstərilir ki, qanun dövlət orqanının və ya hüquqi şəxsin ləğv edilməsi, işçilərin və ya ştatların ixtisar edilməsi nəticəsində əmək münasibətlərinə xitam verilmiş şəxslərə şamil edilir. Deməli, hər bir işçi qeyri-formal əməyin rəsmiləşdirilməsinə çalışmalıdır. Qanun layihəsi bunun üçün bir növ  stimul yaradır.  İşçi düşünməlidir ki, üzləşə biləcəy işsizliyin fəsadlarından qorunmaq immuniteti məhz bu qanunla tənzimlənəcəkdir. İşsizliyə görə dövlətdən hansısa imtiyaz  tələbi də həmçinin. Bütün bunlara görə  qanun layihəsindən irəli gələn məsələlərlə bağlı ictimai müzakirələr, təşəbbüslər  gerçəkləşdirilməlidir.
Bəli, sənəd, doğrudan da, fundamental yanaşmanın məhsuludur, dediyim kimi, sosial münasibətlər sistemində yenilikdir. İndiyə qədər gedilməyən yoldur. Ancaq bunun detalları cəmiyyət üzvlərinə geniş şəkildə izah edilməlidir. Ciddi maarifləndirmə işlərinə çox böyük ehtiyac var. Bu maarifləndirmə işləri aparılmalıdır. Nəzərə alınmalıdır ki, bir çox hallarda  işsizlik vətəndaşı dövlətlə üz-üzə qoya bilər. Çıxışımla, ümumən, müzakirə etdiyimiz layihənin aktuallığı üzərində dayandım. Əlbəttə, mən sənədə səs verəcəyəm. Ancaq onu da bildirim ki, orada müəyyən təkrarçılığa yol verilib. Konkret olaraq 6.2.9-cu və 7.1.2-ci maddələri nəzərdə tuturam. Sığortaedənlə sığortaçının  hüquq və vəzifələri, demək olar ki, tamamilə təkrar olunub. Çox güman ki, texniki yanlışlıqdır. Ancaq hər bir halda aradan qaldırılmalıdır. Deyəcəklərim bu qədər. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun. Qənirə Paşayeva.
Q.Paşayeva. Çox sağ olun. Hörmətli Ziyafət müəllim, hörmətli millət vəkilləri! Əslində,  qanun layihəsinə ümumi şəkildə yanaşsaq, müsbət, vacib elementlər görə bilərik. Amma bu qanunda işsizlikdən sığortanın məcburiliyi qəbul olunur. Bunların həyata keçirilmə mexanizmləri əgər lazımi səviyyədə yoxdursa, bunların hansı problemlər yaradacağını da düşünməliyik. Məsələn, biz burada dəfələrlə, – hörmətli Hadi müəllim də bilir, – bir məsələn qaldırırıq. Söhbət ondan gedir ki, bu gün bizim ölkəmizdə işçilərin bir çoxunun heç əmək müqaviləsi yoxdur. Yəni bu adamlar əmək müqaviləsi olmadan çalışırlar. Əslində, bu adamlar işçidirlər, amma rəsmən işsizdirlər. Bu, dəhşətli bir problemin əsasını qoyur ki, birincisi, bu adamlar nə pensiya alacaqlar, biz bunu gələcəkdə düşünməliyik. Çünki rəsmi əmək müqaviləsi olmadan çalışan işçinin gələcəkdə pensiya təminatı olmayacaq. Bu çox ciddi bir problemdir.
İkincisi, müqavilədə  işçilərin əmək haqlarının azaldılmış şəkildə göstərilməsi problemi var. Yəni əslində, insanlar hansısa bir şirkətdə, qurumda 500 manat əmək haqqı alırlar, amma onların əmək haqları kağız üzərində 300 manatdır. Bu yenidən onun gələcək pensiya təminatında ciddi problemlər yaradacaq. Amma məsələ ondan ibarətdir ki, niyə əmək müqavilələri ilə bağlı araşdırmalar aparılmır, bunun üzərinə ciddi gedilmir? Bunun üstündə nə qədər şirkətlər cəzalandırılıb, nə qədər məsuliyyət hissi aşılanıb? Biz bu rəqəmləri görmürük. Demək olar ki, belə bir statistik məlumat yoxdur ki, nə qədər şirkət və hansı şirkətlər işçiləri əmək müqaviləsi olmadan çalışdırıb. Onlar qanun qarşısında hansı cavabdehlik daşıyıblar, nə qədər insan bunun nəticəsində təkrar əmək müqaviləsinə cəlb olunub.
İndi biz bu qanunu gətiririk, bu qanun yenə də əmək müqaviləsi olan insanlar üçün işləyə biləcək, əmək müqaviləsi olmayan insanlar üçün işləməyəcək. Yəni faktiki işləyən, amma işsiz görünən insanlar onsuz da bundan yararlanmayacaqlar. Bu cəmiyyətdə işsizlik riskini ən çox daşıyan qrup  onsuz da onlardır. Məsələn, onlar mövsümi tikinti şirkətlərində, yaxud hansısa digər şirkətlərdə işləyirlər. Yəni iş bitir, sonra onların işsiz qalma ehtimalı daha çox ola bilir. Ən çox da əmək müqaviləsi olmayan sahələr, demək olar, xidmət sektorlarıdır. Ən böyük problem onsuz da onlardadır. Yəni dövlət qurumlarında bu problem  onsuz da azdır, dövlət qurumlarında işsiz qalma riskləri də azdır. Ona görə deyək ki, biz bunu müzakirə etdik. Amma bu qanunun işləməsi üçün ilk növbədə əmək müqavilələri ilə bağlı məsələlərin, Hadi müəllim, bəlkə Siz də razılaşarsınız, öz həllini tapması lazımdır. Yəni əmək müqavilələrinin məcburiliyi ilə bağlı məsələlər öz həllini tapmasa və biznesin inkişafına dəstək göstərməklə bağlı yoxlamalar və sair ildən-ilə uzansa, bir nəticə əldə edilməyəcək. Təbii ki, yoxlamalardakı süniliyi, subyektivliyi, rüşvət   hallarını aradan qaldırmaq lazımdır. Bu mexanizm işləməsə, qəbul etdiyimiz qanunun heç bir mahiyyəti olmayacaq. Əsas risk qrupuna daxil olanlar bu qanundan yararlana bilməyəcək.
Sonda Qüdrət müəllimin dediyi məsələyə qayıtmaq istəyirəm ki, burada ən önəmli arqument nədir? Soruşanda ki, niyə əmək müqavilələr yoxdur, niyə maaşlar sənədlərdə az göstərilir, vergilər çoxdur deyirlər. Guya gizlətməni bununla bağlayırlar. Bu vergilər əgər çoxdursa, yük çoxdursa, biz bunu bir az da artırmaqla bu məsələdə nəticə əldə edə biləcəyikmi? Yoxsa bu bir az daha çox gizlətməyə imkan yaradacaq? Bunu daha geniş müzakirə etmək lazımdır. Bəlkə müvafiq qurumlarla oturub müzakirə edək ki, əmək müqavilələri sistemini necə işlətmək olar. İşəgötürənlərlə oturub müzakirə olunsun ki, yaxşı, qanunlar müsbət qəbul olunur, amma bunların işlək mexanizmi bir-birinə bağlıdır. Əgər o olmayacaqsa, lazımi effekti də ala bilməyəcəyik. Mən bunu demək istəyirəm. Çünki bu qanun işçilərin hüquqlarını qorumalıdır. Əgər biz işçilərimizin hüquqlarını əmək müqaviləsi ilə qoruya bilmiriksə...
Sədrlik edən. Sağ olun. Siyavuş Novruzov.
S.Novruzov. Təşəkkür edirəm, hörmətli Ziyafət müəllim. Konseptual baxımdan qanun vacib qanundur, aktualdır və qəbul olunmalıdır. Amma hesab edirəm ki, birinci oxunuşdan sonra ikinci oxunuşda onun müəyyən mərhələləri ilə bağlı öz fikirlərimizi bildirməliyik. Çünki onun daha da  təkmilləşdirilməsi və bir sıra sahələrin hansı formada olmalı olduğunun açıq şəkildə orada göstərilməsi vacib və zəruri məsələdir.
Birinci məsələ “işsizlik” anlayışı məsələsidir. Təbii ki, beynəlxalq aləmdə, dünyada “işsizlik” sözünün mənası bir formada, anlayışda verilir. Amma bizdə  başa düşülən anlayış nədən ibarətdir? Birinin 10 hektar və ya 50 hektar torpağı var, amma dövlət idarəsində çalışmırsa, müəllim, həkim deyilsə, deyir, mən işsizəm. 10 hektar, 20 hektar, 50 hektar torpaq sahibi olan və yaxud da kiçik biznesi, istehsal müəssisəsi, çörək sexi olan şəxslərin hamısı deyir ki, mən işsizəm, mən dövlətdən əmək haqqı almıram. Azərbaycan cəmiyyətində dövlətdən əmək haqqı almırsa, belə çıxır ki, bu işsizdir. Özünü işsiz hesab edir. Çünk biz bununla tez-tez rastlaşırıq.
İkinci bir tərəfdən bunun anlayışı ciddi şəkildə qoyulmalıdır ki, hansı adamlar işsiz hesab olunurlar. İşsiz kimə deyilir? Konkret a, b, v göstərilməlidir. Yəni tutaq ki, Amerikada  işsizə bir cür baxa bilərlər, onun tərifini bir cür verə bilərlər, Azərbaycanda isə işsizə tamam başqa bir tərif verə bilərlər, başqa cür yanaşma tərzi ola bilər. Ona görə də, xahiş edirəm, qanunda bunun statusu tam dolğun şəkildə, hər kəsin başa düşdüyü şəkildə, dəqiq şəkildə öz əksini tapsın.
Digər bir məsələ. İşsizlərin gələcəkdə pensiya təminatı necə olmalıdır, hansı formada formalaşmalıdır? Neçə illərdir, mən hələ də pensiyanın hesablanma qaydasını bilmirəm. Sığorta hissəsi nədir, baza hissəsi nədir, o biri hissəsi nədir? Bunların heç biri düzgün  izah olunmayıb. Təbii ki, hər bir vətəndaş bunu düzgün başa düşməlidir. İşsizliyin gələcəkdə sığortalanması ilə əlaqədar bu hansı formada olmalıdır?
Üçüncü bir məsələ. Keçmişdə ünvanlı sosial yardımlar var idi. Ünvanlı sosial yardımları indi Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi xeyli təkmilləşdirdi və bunu “online” qaydasına keçirdi, indi kompüter vasitəsilə müraciət olunur. Biz uzun illər keçmiş sosial təminat nazirliyindən bu siyahını nə qədər istədiksə, o siyahı gəlib ortaya çıxmadı və müəyyən olunmadı ki, bu siyahıda kimlərin adları var, kimlər sosial  yardım alır. Hər bir deputat öz zonasının, öz rayonunun  siyahısını tələb edirdi, siyahı gəlib çıxmırdı. Bəzi hallarda da deyirdilər ki, bu, insan hüquqlarının qorunmasıdır. Həmin şəxsin adı verilsə, onun insan hüquqları pozular. Onun üçün deyərlər ki, bu, ünvanlı sosial yardım alır. Guya cinayət törədibdir, bunun adı hallanmasın. Ünvanlı sosial yardım almaq olar, amma onunla bağlı biz dəfələrlə qeyd etdik ki, burada elə etməliyik ki, ələbaxımlığa öyrənilməsin. İndi düzdür, çox böyük işlər gedir. Bunu təkmilləşdirdilər, qaydasına qoydular. İşsizlik sığortası ilə bağlı məsələni də həmin vəziyyətə gətirib çıxarmayaq. Hesab edirəm ki, düzgün ölçü götürülməlidir.
Əmək müqavilələri ilə bağlı hörmətli Qənirə  xanım burada qeyd etdi. Mən də tərəfdarıyam. Amma bir şey var. 2 vur 2  4 edir, yəni bir bina tikilirsə, bilirlər ki, 30 adam bu binanı tikə bilməz. Burada 70–80 adam işləyir. Hər kvadratı vururlar insan əməyinin ekvivalentinə ortaya çıxarırlar. Bir düsturla bunu həll etmək olur. Bəllidir ki, burada neçə adam işləyə bilər. Yəni 3 adam işləyə bilməz, burada 10 adam işləməlidir. Sadəcə olaraq, müqavilələrin bağlanmaması insanların gələcəkdə pensiya təminatına da böyük ziyan vurur. Hər bir vətəndaş özü düşünməli, bu müqaviləni bağlamalıdır ki, gələcək təminatını da həyata keçirsin.  Təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun, Siyavuş müəllim. Zahid Oruc.
Z.Oruc. Təşəkkür edirəm, hörmətli Ziyafət müəllim. Hörmətli həmkarlar, gerçəkdən də qəbul edirik ki, işsizlik problemi bu millətin, bu dövlətin ən mühüm problemləri sırasındadır və bunun da özünəməxsus səbəbləri var. Bunların mühüm bir hissəsi obyektiv səbəbdəndir. Çünki təkcə işğal reallığına görə 300 min iş yeri itirilibdir.  Bunu sovet dövlətinin iflasından sonra yeni texnologiyaların, yeni novasiyaların, yeni beynəlxalq reallıqların, bazar reallıqlarının, menecment tələblərinin, yeni əsasların meydana gəlməsi fonunda yaratmaq o qədər də asan deyil. İşsizlik milli bir problemdir. Yəni insan birinci növbədə özünün fiziki, daha sonra əqli, intellektual imkanlarını, potensialını reallaşdıra bilmirsə, bu çox böyük bir bəladır. Biz parlament üzvləri olaraq bununla tez-tez qarşılaşırıq.
Bundan öncə bizim təhsil qanunvericiliyində etdiyimiz dəyişikliyin məramı, mənası ondan ibarət idi ki, o insanlar ixtisaslı şəxslərə çevrilsinlər, müəyyən sənət  sahibi olsunlar. Yalnız fəhlə olaraq qalmasınlar. Mənim sovet dövründə bir qədər yaşamaq imkanım olub.  Həmin dövrdə  ideoloji olaraq belə bir bölgü var idi ki,  demoqrafik cəhətdən əhali üçdə bir nisbətdə bölünmüşdü, üçdə biri ali təhsilli, üçdə biri texnikum təhsilli, digər üçdə biri isə fəhlə olmalıydı. İndi bu, bütün cəmiyyətlər üçün keçərli bir formul deyil. Bunu hamısına tətbiq edə bilməzsən. Cənubi Koreya, İndoneziya, Sinqapur və sair kimi ölkələr tamam başqa modellə yaşayırlar, əhalinin hamısını savadlı etmək norması qoyulubdur. Birləşmiş Ştatlar deyir ki, yüzdən əllisini ali savadlı etsəm, bu yaxşı nailiyyətdir. İndoneziya isə deyir ki, mən yüzündən doxsanını ali təhsilli edəcəyəm.
Deməli, işsizlik problemi yalnız sığorta məsələsi ilə, müqavilələr ilə aradan qalxmayacaq. Yenə də təhsil ilə bağlı bir problemi deyim. 33 min müəllimimiz növbə gözləyir. Onun yalnız 2700 nəfərini şəffaf, halal, təmiz proses ilə bu sistemə cəlb eləyə bildik. Bu, doğrudan da, Təhsil Nazirliyinin inqilabi bir tədbiri idi. Əks halda parlament üzvü, hökumət təmsilçisi rayonların icra hakimiyyətlərinə, təhsil şöbələrinə zəng edib xahiş etmək məcburiyyətində qalırdı ki, siz bu adamı iş ilə təmin edin. Özü də müəllim işini biz xahiş ilə həll etməli olurduq. Amma dediyimiz kimi, əmək bazarında bu qədər artıqlıq yaşanırkən biz saxta diplom sahiblərini bir qədər də artırmış olacağıq. Mən istəmirəm, o mövzuya dönüm. Nəyi demək istəyirəm. Əgər ikili ödəmələr varsa, bunu aradan qaldırmaq istəyiriksə, doğrudan da, sosial ödəmələri azaltmalıyıq.
Həqiqətən də, Qüdrət müəllimin dediyi rəqəm, 49 faiz çox düşündürücüdür və vahimələndiricidir. Ancaq dediyimiz kimi, burada, eyni zamanda, universitetlər də, yəni bütövlükdə təhsil sistemi də, biznes sektoru da koordinasiyada işləməlidir,  çünki nə qədər insana onların ehtiyacı olacaq. Bu halda işsizlikdən sığorta sistemi işləyəcək. İndi baxın, biz işçinin sığortasını yüksək səviyyədə təmin edə bilmişikmi ki, işsizin sığortasını yüksək səviyyədə ortaya qoya bilək. Bir tərəfdən anlayırıq ki, bu çox önəmli bir məsələdir. İşsizliyin, ümumiyyətlə, Azərbaycanda dəqiq statistikası açıq desək, aparılmayıb. Biz, elə bil, o rəqəmi elan eləməkdən bir qədər çəkinirik. Halbuki dünyanın ən aparıcı ölkələrində də bu problem mövcuddur. Biz işçinin həyat sığortasını, tibbi sığortasını, əmlak sığortasını, nəqliyyat sığortasını aparmaqdayıq. Onlardan yalnız biri normal işləməyə başlayıbdır. O da nəqliyyat vasitəsinin sığortasıdır. O da yalnız qəza hallarında 5 minə qədər hissə ödənilir. Ona görə də mən düşünürəm ki, hörmətli Hadi müəllim özü çox təcrübəli insandır və beynəlxalq təcrübəni öyrənərək, əslində, çox uğurlu bir sənədi ortalığa qoyub.
Biz işsizliklə bağlı digər problemləri bu layihəyə yükləməli deyilik. Bu problemləri biz konseptual olaraq, sadəcə, söylədik. Amma bütövlükdə götürəndə hesab edirəm ki, biz belə bir qanunu qəbul etməliyik. Çünki bu, mahiyyət etibarilə Azərbaycanda gələcəkdə iqtisadiyyatdakı liberalizmin nəticəsində işsizlik probleminin aradan qaldırılmasına təsir göstərəcək. Burada məqsəd yalnız sığorta ödənişi deyil ki, adam həyat fəlsəfəsini elə qoysun ki, xeyr, işləməyəcəyəm. Məqsəd o insanı çətinlikdən qoruyub gələcək işçi kimi iş prosesinə cəlb eləməkdir.
Sədrlik edən. Zahid müəllim, çox sağ ol. Amma Sizə tam səmimi deyirəm, qanun layihəsindən başqa hər şeydən danışdınız, təkcə qanun layihəsindən danışmadınız. Valeh Ələsgərov. Valeh müəllim, buyurun.
V.Ələsgərov.  Ziyafət müəllim, mənim təklifim var. Gəlin elan edək ki, qanun ətrafında müzakirələr aparırıq. Yəni qanunun adından istifadə edib, onun ətrafında işsizlikdir, müqavilədir, filandır, onlardan danışırıq və qərar veririk ki, bütün bu problemlər həll olunmamış bu qanunu heç müzakirə etmirik, ya da ki, qayıdaq qanuna. Bu, qanunun birinci oxunuşudur. Bunu, – düzdür, bəyənmədiyim bir sözdür, – konseptual şəkildə qəbul edirik. Ondan sonra ikinci oxunuşda bu qanunun mətni ilə əlaqədar müzakirələr aparırıq. Ya da qərar verək ki, qanunun ətrafında nə istəyirik, onu danışırıq. Onda mən də bir yarım saat danışım. Ancaq axı birinci oxunuşdur, yarayır, ya yaramır. Bu sualı qoyaq, düyməni basaq. Sağ olun. 
Sədrlik edən. Sağ olun, Valeh müəllim. Tahir Kərimli.
T.Kərimli. Təşəkkür edirəm. Hörmətli Ziyafət müəllim, hörmətli deputatlar! Məndən öncə çıxış edənlərin fikirlərini səmimi qəbul edirəm və doğrudan da, burada həqiqətin payı çoxdur. Amma son deyilənlərdə daha çox həqiqət var. Biz bilməliyik ki, İşsizlikdən sığorta haqqında bu qanun dövlət orqanının, hüquqi şəxsin ləğvi zamanı, ştatların ixtisarı zamanı, işçilərin ixtisarı zamanı əmək münasibətlərinə şamil olunacaq, bütün işsizlərə deyil.
Doğrudan, Valeh müəllim də dedi, o sadalanan problemlər başqa qanunun sahələridir və böyük problemlərdir. Burada cəmi yarım faiz vergi tutulacaq. Əgər biz vergiləri azaltmaq istəyiriksə, onda bəzi sahələr üzrə tutduğumuz ikirəqəmli vergiləri azaldaq. Amma biz bilməliyik ki, bunun nə qədər əhəmiyyəti var. Birinci növbədə də işçiyə xeyri var. İndi istənilən hüquqi şəxs, belə deyək, müəssisə rəhbəri ixtisar aparanda biləcək ki, mütləq işsizliyə görə müavinət, sığorta ödəməlidir və bundan çəkinəcək. Bu da, mənə elə gəlir, məsuliyyət yaradacaq. Yaxşı, başqa sahələrdə olan müəyyən dəyişikliklərin dalınca gedək və davamızı aparaq. Amma mən də düşünürəm ki, İşsizlikdən sığorta haqqında bu qanun bizim üçün vacibdir, sosial problemlərin həllinə yönəlib, müsbətdir. Ona görə də qanunu konseptual şəkildə qəbul eləmək olar. Amma Zahid müəllimin çıxışı mənə bir cürət verdi ki, “Təhsil haqqında” Qanunla bağlı bir-iki cümlə deyim. Əgər biz hazırlıq kursları müəyyən ediriksə, oradan ali məktəblərə qəbul olursa, ən vacib məsələlərdən biri elmimizi stimullaşdırmaq, biliyi artırmaq üçün bakalavriat pilləsini fərqlənmə ilə qurtaranların magistraturaya imtahansız qəbulunu təşkil eləməkdir. Çünki bu çox vacibdir. Təşəkkür edirəm.
Sədrlik edən. Sağ olun. Çingiz Qənizadə.
Ç.Qənizadə. Təşəkkür edirəm. Qanunun 2-ci maddəsində Əsas anlayışlar hissəsinin 2.0.3-cü bəndində sığortaolunan işəgötürənlə əmək müqaviləsi bağlamış və işsizlikdən sığorta olunan işçidir. Yəni bayaq qeyd olunduğu kimi, burada faktiki işləyən insanların, əmək müqaviləsi bağlayan insanların gələcəkdə işsiz qalacaqları təqdirdə sığortasından söhbət gedir. Ona görə də bu gün müqaviləsi olmayan, işləməyən insanlar yenə də taleyin ümidinə buraxılmış olur.
Mən qısaca danışmaq istəyirəm. Qanunun 4.0.1-ci maddəsində “işsizlikdən sığortanın məcburiliyi” anlayışı verilib. Mən hesab edirəm ki, ikinci oxunuşda bu məsələ kifayət qədər ətraflı müzakirə olunmalıdır. Bu məcburilik və sair məsələlərə baxılmalıdır. Əslində, bu gün görünən budur ki, bu qanun layihəsi məhz müəyyən sığorta şirkətlərinə xidmət etmək üçün ortaya atılmış bir sənəddir. Sağ olun.
Sədrlik edən. Araz Əlizadə.
A.Əlizadə. Mənə söz verdiyinizə görə çox sağ olun, Ziyafət müəllim. Əvvəla, demək istəyirəm ki, belə bir qanuna böyük ehtiyac var. Lakin bu qanunu belə “atüstü” qəbul eləmək də doğru deyil. Mən bilirəm ki, bizim komitədə də, – mən Əmək və sosial siyasət komitəsinin üzvüyəm, – digər komitələrdə də bu qanunun üzərində işləyiblər. Lakin bu qanun bizə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən gəlib və oranın nümayəndələri gələndə çox qəribə çıxış elədilər. Dedilər ki, bunu təcili qəbul eləmək lazımdır. Mən onlara sual verdim ki, əgər bu qanun sizə təcili lazımdırsa, bunu bir 6–7 ay bundan əvvəl təqdim edəydiniz, biz də bunun üzərində ciddi işləyərdik.
İkincisi, parlament boyaxana küpü deyil ki, onu gətirib buraya salasınız. Bu qanun çox lazımlıdır, gərəklidir, lakin əvvəl Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti və sair aidiyyəti orqanlar zəhmət çəksinlər, dəqiq müəyyən eləsinlər ki, Azərbaycanda nə qədər həqiqi işçi var, yəni qul kimi işləyənlər yox, əsl işçilər. Zəhmət çəksinlər, kabinetlərindən çıxsınlar, getsinlər, hər yerdə məcbur eləsinlər ki, işəgötürən hamı ilə əmək müqaviləsi bağlasın. Biz də dəqiq bilək, bizdə işləyən 50 mindir, 3 nəfərdir, ya 1 nəfərdir.
Sonra, mənə elə gəlir ki, əgər ixtisar gedirsə, müəssisə dövlət tərəfindən ləğv olunursa, insanlara dövlət tərəfindən müavinət verilməlidir. Lakin əgər bir iş adamı öz müəssisəsində ixtisar aparırsa, işçiyə həmin 6 aylıq sığortanı iş adamı ödəməlidir. Ona görə 50 dəfə fikirləşəcək ki, mən bu ixtisarı aparım, ya aparmayım.
Bizdə müəyyən zümrələr var, 60 yaşında adamlara banklarda kredit vermirlər, 50 yaşından sonra isə insanları işə götürmürlər, ya da birinci növbədə onları ixtisar edirlər. Yəni biz əhalimizin böyük bir hissəsini qazancdan və sairdən məhrum eləməliyik? Bu məsələlər həll edilmədən bu sığortanın heç bir xeyri olmayacaq.
Bir şeyi deyim. Məsələn, deyirsiniz ki, hazırlıq kursları təşkil edəcəyik, insanlara yeni peşə verəcəyik. 30 il zavodun direktoru işləmiş adama deyirlər ki, sən uşaq vaxtı peşə-texniki məktəbi qurtarmısan, tornaçı olmusan, get tornaçı işlə. Hər şeyin bir əndazəsi olmalıdır. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin işçiləri zəhmət çəksinlər, işləsinlər. Hamı ilə əmək müqaviləsi bağlanandan sonra biz gözəl bir qanun qəbul edək. Amma belə qəbul olunmağın mən əleyhinəyəm. Düzdür, Hadi müəllim başda olmaqla Əmək və sosial siyasət komitəsinin üzvləri çox gərgin işləyiblər, amma mən bir də deyirəm ki, əvvəlcə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi öz işini görsün, sonra bununla məşğul olsun. Çox sağ olun.
Sədrlik edən. Sağ olun. Araz müəllim, bu qanun layihəsi “atüstü” qəbul olunmur. Bu, birinci oxunuşdur. Biz bu qanun layihəsini konseptual cəhətdən qəbul edirik. Sonra ikinci oxunuş olacaq, daha sonra üçüncü oxunuş olacaq. Heç kim tələsmir və bizi də heç kim tələsdirmir. Ona görə narahat olmayın. Hadi müəllim, buyurun.
H.Rəcəbli.  Ziyafət müəllim, minnətdaram. İlk növbədə bütün çıxış edənlərin fikirlərinə hörmətlə yanaşıram. Əlbəttə, fikirlərdə obyektiv səbəblər də var. Bunlar bizim gündəlik rastlaşdığımız məsələlərdir. Amma mən bir məsələni demək istəyirəm ki, bu, heç də tələsik və təcili sənəd deyil. Möhtərəm Prezidentimiz 2005-ci ildən başlayaraq vaxtaşırı bu məsələyə diqqət yetirib. Azərbaycanda bu gün iqtisadi və sosial islahatlar gedir. Özü də köklü, əsaslı islahatlar gedir. Bu islahatlarla bağlı bu gün biz nə qədər məsələ müzakirə etdik, özünüz gördünüz. Məsələn, nağdsız ödənişlər məsələsi görün nə qədər ciddi məsələdir, bütün qanunlarda  bu düzəlişləri, dəyişiklikləri etdik. Keçən  iclasda biz Əmək Məcəlləsinə bu qanunla bağlı bir sıra dəyişikliklər etmişdik.
Bütövlükdə düşünürəm ki, bu, zamanın tələbidir. Ən vacib qanun layihələrindən biridir ki, möhtərəm Prezidentimiz parlamentə göndərib. Bu sənəd möhtərəm Prezidentimizin imzası ilə gəlib. Mənim məlumatım var, vaxtaşırı qanun yaradıcılığı müəllifləri ilə əməkdaşlıq edirəm, zəngləşirəm. Bu sənəd 2 il müddətində dünyanın 72 ölkəsinin təcrübəsi öyrənilərək gəlib bugünkü vəziyyətə çıxıb.
Mən, əlbəttə, bir neçə fikrə münasibət bildirmək istəyirəm. Bildiyiniz kimi, əmək müqaviləsi bağlamadan işləyən adamlarla bağlı biz Əmək Məcəlləsinə təxminən 2 il bundan qabaq dəyişiklik etmişik, elektron müqavilə variantı ortaya qoyulubdur, nağdsız...
B.Muradova. Mən üzr istəyirəm, Hadi müəllim. Kimin özəl söhbəti varsa, çıxsın, bayırda etsin.  Burada kim nə danışır, eşitmək mümkün deyil.
H.Rəcəbli.  Minnətdaram, Bahar xanım. Müqavilə bağlama məsələsi gördüyünüz kimi, gündəmdədir, nağdsız ödənişlər məsələsi gündəmdədir. Bu da düşünürəm ki, əmək  müqaviləsinin bağlanmasına birmənalı şəkildə kömək edəcək. Sığorta sistemi də vacibdir.
Bir şey deyim. Almaniyada 1200 sığorta növü var. Onun haradasa 200-ü icbaridir, məcburidir. Azərbaycanda da sığorta institutu artıq formalaşmağa başlayıb. Tibbi sığortanın, bilirsiniz ki, qanununu biz qəbul etmişik. Artıq orada işlər gedir. Bir azdan orada da ödəmə məsələləri ortaya çıxa bilər. Burada biz sığorta haqqının ödənilməsi üçün çox cüzi miqdar, 0,5 faiz qoymuşuq. Bu da bütövlükdə o problemləri həll edə bilər.
Burada bizim yoldaşlar səsləndirdilər, “Məşğulluq haqqında” Qanunda işsiz vətəndaş statusu var, anlayış da var. Ancaq burada fərqli məsələlərdir. Bir sıra məsələlər o qanunda artıq ehtiva olunubdur. Mən burada bir fikri səsləndirmək istəyirəm ki, bu, əslində, zamanın tələbidir. Bir də istəyirəm yoldaşlara deyim ki, hərə öz fikrini bizə bildirə bilər. Biz ikinci oxunuş üçün mütləq 10 gün müddətində layihə üzərində işləyəcəyik. Düşünürəm ki, ikinci oxunuş üçün bəzi məsələləri qanun təşəbbüskarı ilə müzakirə edib nəzərə ala bilərik. Sağ olun, diqqətinizə görə minnətdaram.
Sədrlik edən. Sağ olun, təşəkkür edirəm, Hadi müəllim. Mən çıxışları diqqətlə dinlədim, qulaq asdım. Bəzi həmkarlarımız bu və ya digər səbəbdən bu qanun layihəsini nə isə bəyənmədilər. Əslində, bu qanun layihəsinin  elə fəlsəfəsi onun birinci maddəsində verilib. Oxuyuram: “Bu qanunun məqsədi sığortaolunanların  itirilmiş əmək haqlarının kompensasiya olunması və işsizliyin yaranması hallarının qarşısının alınması üçün qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsi yolu ilə əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə təminat verilməsidir”. Bunun nəyi pisdir? Bu qanun layihəsi əhalinin sosial müdafiəsinə yönəlib də. Necə işləməsinə artıq qanun qəbul olunandan sonra baxacağıq ki, işləyəcək, ya işləməyəcək. İndi o qanun 1–2 il aprobasiyadan keçdikdən sonra əgər boşluqlar olarsa, biz ona əlavə və dəyişikliklər edə bilərik. Amma bu qanunun məqsədi, əhatə dairəsi, doğrudan, gözəldir, fəlsəfəsi əhalinin sosial müdafiəsinə yönəlib, niyə biz bunu qəbul etməyək?  Əgər başqa çıxış etmək istəyən yoxdursa, xahiş edirəm, qanun layihəsinə münasibət bildirək. 

Səsvermənin nəticələri (saat 15.02 dəq.)
Lehinə 90
Əleyhinə 1
Bitərəf 1
Səs vermədi 0
İştirak edir 92
Nəticə: Qəbul edildi

Qəbul edildi, sağ olun.
Bununla da iclasımız sona çatdı, sağ olun.